| ||||||||||||
Badania walidujące kwestionariusze jakości życia EORTC QLQ-C30 i QLQ-PR25 oraz ocena jakości życia polskich pacjentów z rakiem stercza (QLQ 30,25)StreszczenieW pracy przedstawiono walidację kwestionariuszy EORTC: QLQ-C30 i QLQ-PR25 oceniających jakość życia pacjentów z rakiem stercza. Na podstawie obliczeń statystycznych uzyskano potwierdzenie wiarygodności kwestionariuszy, biorąc pod uwagę ich rzetelność i trafność oraz możliwość wykorzystania jako narzędzia badawczego. Ocenę oparto na badaniu wykonanym w 2012/2013 na grupie mężczyzn (1092 osoby) z rakiem stercza. Pacjenci dwukrotnie (w ciągu 3 miesięcy) otrzymywali informacje na temat choroby i leczenia wraz z materiałami edukacyjnymi i wypełniali wyżej wymienione kwestionariusze. Stwierdzono ponadto, iż u 35% pacjentów występował rak ograniczony do narządu, u 48% zaawansowany miejscowo, a u 17% rozsiany. Najniższą jakość życia, spowodowaną najczęściej zmęczeniem, bólem, bezsennością, obserwowano u chorych z rozsianą chorobą nowotworową. Rak gruczołu krokowego jest drugim pod względem częstości rozpoznania nowotworem złośliwym u mężczyzn w Polsce (13,2%). Jego częstość rozpoznania systematycznie wzrasta w liczbach bezwzględnych, jak również biorąc pod uwagę wskaźnik standaryzowany. W 2010 roku rozpoznano 10 165 nowych przypadków raka stercza, a w 2012 roku 10 866, przy wskaźniku standaryzowanym wynoszącym odpowiednio 32,3/100 tys. i 36,1/100 tys. Rak stercza jest trzecią przyczyną pod względem częstości zgonów z powodu nowotworów u mężczyzn w Polsce. Współczynnik standaryzowany nie zmienił się od roku 2010 i w 2012 roku wynosił podobnie ? 13,1/100 tys., pomimo wzrostu liczby bezwzględnej zgonów z 4298 do 4442 [1]. Wydaje się więc, iż działania edukacyjne zwiększające świadomość zagrożenia chorobą skutkują wcześniejszym rozpoznaniem, a przez to odpowiednią terapią przekładającą się na skuteczniejsze leczenie. Ocena jakości życia (QL) odgrywa kluczową rolę w ewaluacji i leczeniu pacjentów onkologicznych. W ramach Europejskiej Organizacji na rzecz Badań i Leczenia Nowotworów (EORTC) działa Grupa ds. Jakości Życia. Jednym z głównych zadań postawionych przed tą grupą roboczą jest opracowanie kwestionariuszy do oceny jakości życia w badaniach klinicznych i codziennej praktyce, jak kwestionariusz EORTC QLQ-C30, który dotyczy aspektów czynnościowych jakości życia związanej ze stanem zdrowia oraz objawami często występującymi u pacjentów onkologicznych, oraz kwestionariusz QLQ-PR25 służący do oceny objawów ze strony układu moczowego i przewodu pokarmowego, funkcji seksualnych oraz działań niepożądanych leczenia. Grupa ds. Jakości Życia EORTC zarekomendowała przeprowadzenie badań walidacyjnych tych instrumentów w poszczególnych krajach u pacjentów z rakiem stercza w różnym stopniu zaawansowania i na różnym etapie rozwoju. Kwestionariusze otrzymano od EORTC za porozumieniem finansowym. W Polsce brak było dotychczas danych opartych na większej liczbie pacjentów przedstawiających stadia zaawansowania raka stercza u leczonych chorych. W jednej z prac opisano dużą rozpiętość częstości występowania raka stercza ograniczonego do narządu (32%?66,6%) [2]. Cele pracyCelem przeprowadzonego w latach 2012–2013 w Polsce badania QLQ 30,25 była ocena właściwości psychometrycznych – walidacja kwestionariuszy EORTC QLQ-C30 i QLQ-PR25 na reprezentatywnej próbie pacjentów z rakiem stercza. Ponadto miało ono na celu ocenę jakości życia i porównanie zmian wskaźników jakości życia przed i po realizacji szeroko zakrojonej edukacji pacjentów, ocenę jakości życia w przypadku występowania chorób towarzyszących, a także opisanie profilu i stanu klinicznego pacjentów. Badanie zostało zaprojektowane i wykonane pod patronatem Polskiego Towarzystwa Urologicznego oraz przy udziale firmy Ipsen Poland. Materiał i metoda
Metodologia badania QLQ 30, 25
Wyniki
Walidacja kwestionariuszy
Jakość życia pacjentów z rakiem stercza
Choroby współistniejące
Omówienie Badanie QLQ 30,25 pozwoliło na oszacowanie rozkładu odsetkowego stopnia zaawansowania choroby, wykazując, że u 35% chorych występuje rak ograniczony do narządu, u 48% miejscowo zaawansowany, a u 17% choroba rozsiana. Najniższą jakość życia odnotowano u pacjentów z chorobą rozsianą w obszarach objawów ze strony układu moczowego i jelit, oraz objawów związanych z leczeniem hormonalnym. Jakość życia najbardziej obniżały: zmęczenie, bezsenność, ból i duszność. Najczęściej występującymi chorobami współistniejącymi są choroby naczyń obwodowych oraz cukrzyca, a następnie zawał mięśnia sercowego, zastoinowa niewydolność serca oraz choroba wrzodowa. Pacjenci leczeni z powodu raka stercza należą do grupy szczególnie narażonej na konsekwencje chorób naczyniowych i metabolicznych. Dlatego należy ich wszechstronnie monitorować, aby coraz rzadziej miała miejsce sytuacja, że pacjent dobrze leczony na raka stercza umiera z powodu chorób układu krążenia. Ocena wpływu działań edukacyjnych na jakość życia chorych będzie przedstawiona w kolejnych pracach po ukończeniu dokładnych badań statystycznych.
Wnioski
prof. dr hab. n. med. Zbigniew Wolski Piśmiennictwo:
|