| ||||||||
Streszczenie sesji pt. „Rak pęcherza. Badania podstawowe”II Sesja Plakatowa na 41. Kongresie PTU w Gdańsku, 8 września 2011 r.Na sesji przedstawiono 10 prezentacji, których tematyka dotyczyła nowoczesnych metod molekularnych do analizy raka pęcherza moczowego w aspekcie analizy genomu i ekspresji białek u pacjentów z rakiem pęcherza moczowego. Prace te skupiały się wokół tematyki szlaków karcynogenezy w raku pęcherza, a także wpływu na nią czynników środowiskowych, np. infekcji wirusem HPV. Analizowano zjawiska wolnorodnikowych uszkodzeń czy metylacji DNA. Poziom prezentowanych prac był wysoki, a ożywiona dyskusja świadczyła o coraz większym zainteresowaniu środowiska urologów nowoczesnymi i zaawansowanymi technikami analizy materiału biologicznego. Edyta Borkowska i współpracownicy [1] przedstawili pracę, w której próbowali odpowiedzieć na istotne pytanie dotyczące odróżnienia procesów molekularnych w rakach o niskim potencjale złośliwości (Ta, low) w porównaniu do raków o wysokim potencjale złośliwości (T1, high). Autorzy wykazali, iż raki pęcherza opisywane jako T1, high-grade charakteryzują się zaburzeniami syntezy białek P53 i RB. Podczas gdy raki Ta, low-grade wykazują zaburzenia w zakresie CDKN2A, receptora FGF czy białka HRAS. Jest to bardzo ważny nurt badań, dzięki któremu możliwe będzie odróżnienie pacjentów, u których duża inwazyjność leczenia chirurgicznego będzie w pełni uzasadniona. Magdalena Traczyk i współpracownicy [2] badali zależność między polimorficznymi wariantami protoonkogenu HRAS a wzrostem ryzyka zachorowania na nowotwory pęcherza moczowego. Badania przeprowadzono u 132 pacjentów z rozpoznanym rakiem pęcherza moczowego. Grupę kontrolną stanowiło 106 zdrowych osób. DNA izolowano zarówno z tkanki nowotworowej, jak i limfocytów krwi obwodowej. Polimorfizm T81C w genie HRAS oceniano poprzez sekwencjonowanie wcześniej zamplifikowanych próbek DNA. Autorzy wykazali, iż allel ryzyka C polimorfizmu T81C genu HRAS występował częściej w grupie chorych. Genotyp ryzyka CC również częściej występował w grupie chorych. Jest to kolejne badanie, w którym wykazano zmiany dotyczące genu HRAS. Edyta Reszka i współpracownicy [3] badali polimorfizm genetyczny i ekspresję wybranych enzymów indukowanych przez czynnik transkrypcyjny Nrf2 u mężczyzn chorych na raka pęcherza moczowego. W doniesieniu tym przeanalizowano grupę 51 osób chorujących z powodu TCC, a wyniki porównano do wyników 90-osobowej grupy kontrolnej. Autorzy wnioskują, iż czynnik transkrypcyjny hNrf2 wpływa na ekspresję hSOD2 u mężczyzn z rakiem pęcherza moczowego oraz mężczyzn niechorujących na raka. Co szczególnie istotne, autorzy doszli do wniosku, iż u mężczyzn z rakiem pęcherza moczowego stwierdza się zaburzenie transkrypcji hSOD2 w leukocytach krwi obwodowej. Zmiany dotyczące regulacji równowagi prooksydacyjno-antyoksydacyjnej mogą mieć charakter ogólnoustrojowy, a nie lokalny. Dwa doniesienia dotyczyły możliwości asocjacji między infekcją wirusem HPV, mutacjami w obrębie białka CHEK2 (Checkpoint kinase 2), cytochromu p450 1B1 (CYP1B1) a etiopatogenezą raka pęcherza. Białko CHEK2 jest supresorem onkogenezy i uczestniczy w koordynacji progresji cyklu komórkowego lub apoptozy. Cytochrom p450 1B1 uczestniczy w metabolizmie amin aromatycznych. Monika Banaszkiewicz i współpracownicy [4] przedstawili zagadnienia dotyczące roli wybranych czynników środowiskowych i genetycznych w rozwoju raka pęcherza moczowego. Jest to kontynuacja wcześniejszych badań tego zespołu na dużej grupie 100 pacjentów. Mutacje genu CHEK2 wystąpiły w badanej grupie z częstością zbliżoną do częstości mutacji w badaniach innych autorów, natomiast wariant A119S genu CYP1B1 został wykryty z częstością nieco wyższą niż podają dane literaturowe. Wirusa HPV wykryto ze znamiennie większą częstością u pacjentów z rakiem pęcherza moczowego w porównaniu do grupy kontrolnej. W drugim doniesieniu Monika Banaszkiewicz i współpracownicy [5] przedstawili występowanie mutacji CHEK2, polimorfizmu 355T/T genu CYP1B1 i obecności wirusa HPV u pacjentów, u których zdiagnozowano PUNLMP (Papillary Urothelial Neoplasm of Low Malignant Potential) w obrębie pęcherza moczowego. Badania te otwierają nowy kierunek badań dotyczący powiązań karcynogenezy w raku pęcherza i infekcji wirusem brodawczaka ludzkiego. Edyta Borkowska i współpracownicy [6] przedstawili bogaty materiał z dziesięciu lat doświadczeń w pracy z testem UroVysion. Materiał do badań stanowiło DNA wyizolowane zarówno z limfocytów krwi obwodowej, jak i komórek osadu moczu w 200 przypadkach raka pęcherza moczowego. We wszystkich przypadkach wykonano również preparaty z osadu moczu służące do wykorzystania techniki FISH (Fluorescence Hybridization In Situ) z trzema sondami centromerowymi dla chromosomów 3,7,17 i sondą unikalną dla regionu 9p21. Struktura grupy była dobrze dobrana, 128 raków (64%) zdiagnozowano jako pTa, zaś 72 (36%) jako T1-T4. 118 raków (59%) wykazywało wysoki stopień zróżnicowania (LG) podczas gdy 82 (41%) określono jako HG. Wyniki testu UroVysion i analizy utraty heterozygotyczności były pozytywne w obu badaniach w 42%, w 53% różniły się. Przy zastosowaniu obu testów udało się wykryć nowotwór aż w 95% przypadków. Zbigniew Jabłonowski i współpracownicy [7] oceniali zależności metylacji genu p16 i nasilenia procesów oksydoredukcyjnych u chorych na raka przejściowokomórkowego pęcherza moczowego w różnych stadiach klinicznych. Aż 81% stanowiły przypadki raka pęcherza w stadiach Ta, Tis oraz T1, rak T2 lub T3 stanowił 19% analizowanego materiału. Ocena histologicznej złośliwości rozkładała się w tej grupie następująco: high-grade - 35%, low-grade - 65%. Stopień metylacji genu p16 w próbkach krwi żylnej analizowano z wykorzystaniem techniki methylation-specific Real-time PCR. Dodatkowo oznaczano we krwi stężenie wybranych mikroelementów - Se, Zn, Cu, aktywność enzymów antyoksydacyjnych: peroksydazy glutationowej (GPx) - w osoczu i krwinkach, dysmutazy ponadtlenkowej (SOD) i ceruloplazminy (Cp) - w osoczu oraz TBARS. Autorzy stwierdzili znamienną korelację wartości metylacji genu p16 ze stężeniami GPx, Cp, Se oraz Zn we krwi w odniesieniu do stopnia zaawansowania klinicznego i histopatologicznego nowotworu pęcherza moczowego. Michał Pietrusiński i współpracownicy [8] przedstawili bardzo interesującą pracę, która zyskała uznanie Komitetu Naukowego Polskiego Towarzystwa Urologicznego. Analiza dotyczyła hierarchicznej analizy skupień grupujących profile metylacji 5 genów w DNA tkanki guza i komórek osadu moczu. Wyniki metylacji DNA skorelowano z testem UroVysion. Autorzy wysunęli wnioski, iż hipermetylacja genów p14ARF, RASSF1a i APC zachodzi z większą częstością zarówno w DNA guza, jak i komórkach osadu moczu. Ustalono również, iż hipermetylacja badanych genów supresorowych nie zależy od wieku pacjenta i występuje częściej u chorych z nowotworami o wyższym stopniu zaawansowania klinicznego (stage) i histologicznego (grade), a ponadto pozytywne wyniki testu UroVysion dodatnio korelują z nieprawidłowymi profilami metylacji w genach p14ARF, RASSF1a i APC. Michał Bryczkowski i współpracownicy [9] oceniali przydatność oznaczenia ekspresji E-kadheryny i cytokeratyn w diagnostyce mikroprzerzutów u chorych z naciekającym rakiem urotelialnym pęcherza moczowego poddanych radykalnej cystektomii z rozszerzoną limfadenektomią miedniczą. Badanie przeprowadzono na bardzo małej grupie pacjentów. Obserwacje autorów dotyczące zmniejszonej ekspresji E-kadheryny u pacjentów z przerzutami do węzłów, jak i trudności w diagnozowaniu mikroprzerzutów do węzłów chłonnych należy traktować z dużą ostrożnością. Reasumując, przedstawione prace dotyczą istotnych zagadnień etiologii raka pęcherza moczowego. Autorzy słusznie próbują znaleźć odpowiedź na pytanie, jakie czynniki środowiskowe poza nikotynizmem mogą mieć istotne znaczenie w rozwoju raka pęcherza moczowego. Próbują zdefiniować szlaki metaboliczne aktywne podczas karcynogenezy TCC oraz odpowiedzieć na najistotniejsze pytanie z punktu widzenia klinicznego: Czy istnieje możliwość zdefiniowania raka o wysokim i zagrażającym życiu potencjale onkologicznym? Analizując postęp prowadzonych prac można żywić nadzieję, że wkład polskich naukowców będzie w tej dziedzinie istotny. dr hab. n. med. Tomasz Drewa, FEBU, prof. nadzw. Piśmiennictwo
|