Detekcja krążących komórek nowotworowych w krwi obwodowej u chorych z nieprzerzutowym, zaawansowanym rakiem pęcherza moczowego

Detection of circulating tumour cells in peripheral blood of patients with advanced non-metastatic bladder cancer

Wznowa odległa po cystektomii radykalnej nadal pozostaje nierozwiązanym problemem. W raku pęcherza moczowego w stadium zaawansowania pTa i pT1 nawrót procesu nowotworowego stwierdza się w 20% przypadków w ciągu 5 lat po leczeniu radykalnym. Krążące komórki nowotworowe (circulating tumour cells - CTC) wydają się odgrywać ważną rolę w nawrocie procesu nowotworowego i najpewniej są przyczyną wznowy odległej. Wykrywanie CTC znalazło zastosowanie w wielu nowotworach, m.in. piersi, jelita grubego, jak również gruczołu krokowego. Istnieje kilka metod wykrywania i izolacji krążących urotelialnych komórek nowotworowych w krwi obwodowej. Najczęściej stosuje się łańcuchową reakcję polimerazy RT-PCR (reverse-transcriptase PCR). Detekcja krążących komórek w krwi obwodowej wydaje się być przydatna w lepszym monitorowaniu zastosowanego leczenia, jak i w kwalifikacji do leczenia uzupełniającego. Celem eksperymentu było prospektywne wykrycie krążących komórek nowotworowych i ocena ich biologicznego znaczenia u chorych z rakiem pęcherza moczowego, w szczególności z nieprzerzutowym, zaawansowanym rakiem pęcherza moczowego (non-metastatic advanced bladder cancer - NMABC). Badanie przeprowadzono na grupie 55 chorych (40 mężczyzn, 15 kobiet, średnia wieku 66 lat - zakres: 44-89 lat) ze zlokalizowanym rakiem pęcherza moczowego (n=50) i postacią przerzutową (n=5) zakwalifikowanych do cystektomii w okresie lipiec 2007 - styczeń 2009. Próbki krwi obwodowej o objętości 7,5 ml ww. pacjentów pobierano celem oceny CTC przed cystektomią. Detekcję CTC przeprowadzono przy użyciu systemu CellSearchTM [USA Food and Drug Administration - approved]. Wyniki porównano z obrazem klinicznym oraz histopatologicznym. Ocena histopatologiczna wykazała, że proces nowotworowy ograniczony do narządu wystąpił w 51% przypadków (pT0-pT2), natomiast w 49% przypadków stwierdzono lokalne zaawansowanie procesu (pT3-pT4). Przerzuty do węzłów chłonnych stwierdzono u 10 pacjentów (20,4%). Wszystkie próbki krwi zostały ocenione w ciągu 48 godz. (średnio: 24 godz.). Ogólnie CTC wykryto u 20 pacjentów (36,4%), w tym u wszystkich 5 pacjentów z przerzutową postacią nowotworu (M+). CTC wykryto u 15 z 50 pacjentów (30%) z nieprzerzutowym rakiem pęcherza moczowego i u 5 z 5 pacjentów (100%) z postacią rozsianą. Średnia ogólna liczba CTC wynosiła 33,65 (zakres: 1-372; mediana: 2). W porównaniu do pacjentów z NMABC, liczba CTC była znamiennie większa w grupie pacjentów z radiologicznie potwierdzoną przerzutową postacią raka (p <0,001) - wynosiła odpowiednio 3,07 (mediana: 1,0; zakres: 1-11) i 125,4 (mediana: 100,0; zakres: 8-372). Analiza wzajemnych korelacji pomiędzy analizowanymi parametrami wykazała, że z wyjątkiem związku pomiędzy CTC a infiltracją naczyniową (p=0,047) pozostałe parametry kliniczne i histopatologiczne nie wykazywały znamiennego statystycznie związku z wykrywalnością CTC. 53 pacjentów (96,4%) obserwowano przez 1 rok. Spośród 19 pacjentów ze stwierdzonymi CTC przed leczeniem operacyjnym 10 pacjentów zmarło w wyniku progresji procesu nowotworowego. Pacjentów ze stwierdzonymi CTC, w porównaniu do pacjentów CTC negatywnych, charakteryzowało znamiennie gorsze ogólne przeżycie (p=0,001), przeżycie wolne od progresji (p <0,001) i przeżycie swoiste dla raka (p <0,001). Autorzy pracy podkreślają, że jest to największe badanie wykazujące, że wykrywanie krążących komórek nowotworowych w krwi obwodowej u pacjentów z nieprzerzutowym, zaawansowanym rakiem pęcherza moczowego jest możliwe przy użyciu systemu CellSearchTM. Wyniki sugerują, że stwierdzenie obecności CTC może być czynnikiem rokowniczym dla rozwoju wczesnej choroby uogólnionej. Wyniki wcześniejszych badań wskazują, że ilość graniczna CTC powyżej 2-5 CTC w 7,5 ml pojedynczej próbki krwi przed leczeniem jest związana z gorszym rokowaniem i progresją procesu nowotworowego. Na podstawie opublikowanego przypadku klinicznego postuluje się, że w przypadku raka pęcherza moczowego wzrost liczby CTC może przemawiać za progresją choroby w sytuacji, gdy wyjściowo stwierdza się ≥5 CTC.

Oprac. dr n. med. Kajetan Juszczak