Fotografia 1

Leczeniem niektórych chorób układu moczowo-płciowego chirurdzy toruńscy zajmowali się już w XVII wieku: dr med. Simon Schutzius (1622-1679) wraz z chirurgiem Antonem Stadtlenderem z dobrym skutkiem zoperowali 4-letnią dziewczynkę z powodu Pudendum muliebre natura clausum.¹

Na przełomie XIX i XX wieku chirurgami o zainteresowaniach urologicznych byli: dr med. Leon Szuman (1852-1920), znany z udanej ekstyrpacji nerki gruźliczej², dr med. Zdzisław Dandelski (1880-1920), który praktykował płukanie dróg moczowych³, i dr Stefan Myszka (1908-1987), który sprawnie posługiwał się uretero- i cystoskopem oraz operował stercz metodą angielskiego urologa T. Millina.⁴

Organizatorem i pierwszym ordynatorem Oddziału Urologicznego w Szpitalu Miejskim im. M. Kopernika w Toruniu był dr Eugeniusz Boryk. Urodził się 17 sierpnia 1917 roku w miejscowości Gatczyna koło Sankt Petersburga jako syn Antoniego Boryka, urzędnika kolei i matki Bolesławy, z domu Rogowskiej. W roku 1921 rodzice repatriowali się do Polski, zamieszkując w Wilnie. W latach 19271936 Eugeniusz uczęszczał do Państwowego Gimnazjum im. Adama Mickiewicza, gdzie otrzymał maturę. W roku 1936, po egzaminie konkursowym, podjął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu im. Stefana Batorego w Wilnie. Wybuch II wojny światowej zastał go na trzecim roku studiów. Kiedy 2 października 1940 roku władze litewskie zawiesiły działalność uniwersytetu, Eugeniusz przeniósł się na jedyny wówczas dostępny uniwersytet im. Witolda Wielkiego w Kownie. Dyplom lekarski wydano mu w roku 1942. Pracując w placówkach tamtejszej służby zdrowia, do końca wojny przebywał na terenie Litwy Radzieckiej. Pierwszym transportem z Kowna, jako lekarz transportu, repatriował się tym razem do powojennej Polski.

Dwudziestego marca 1946 roku objął stanowisko dyrektora Szpitala Powiatowego w Szczuczynie Białostockim. Odremontował zniszczony w czasie wojny szpital oraz zorganizował Ośrodek Zdrowia.

Dziewiątego marca 1948 roku nostryfikował dyplom na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. Pierwszego września 1949 roku zatrudniony został w Oddziale Chirurgicznym Szpitala Wojewódzkiego w Białymstoku. Powołany do służby wojskowej, w 1950 roku zamieszkał w Toruniu. Zatrudniony został na stanowisku asystenta, a później starszego asystenta w stopniu kapitana w Oddziale Chirurgicznym Wojskowego Szpitala Okręgowego, kierowanym przez mjr. lek. Bolesława Sylwestrowicza.

W tym czasie uzyskał I stopień specjalizacji z chirurgii ogólnej. Wkrótce w wyniku konfliktu z ordynatorem w roku 1955 skierowany został na stanowisko ordynatora Oddziału Chirurgicznego Med. San. Bat. w Szczecinku. Zainteresowany urologią, podjął szkolenie w Klinice Urologicznej Akademii Medycznej w Warszawie, kierowanej przez prof. Stefana Wesołowskiego. Po kursie (2.03.1956-30.06.1956) rozpoczął specjalizację z urologii. Specjalizację w dziedzinie urologii kontynuował w Wojskowym Szpitalu Garnizonowym w Bydgoszczy, początkowo na etacie starszego asystenta, a później zastępcy ordynatora. Doskonal ąc się w specjalności, odbył kolejne staże - w Klinice Urologicznej AM w Warszawie oraz Klinice Urologicznej kierowanej przez prof. Michałowskiego w Krakowie. Następnym miejscem pracy w latach 1957-1961 był Oddział Urologii w Szpitalu Ogólnym nr 1 w Bydgoszczy, kierowanym przez dr. med. Henryka Gajewskiego.

Specjalizację II stopnia w urologii uzyskał w roku 1960. Tego roku z Oddziału Chirurgii kierowanego przez dr. Stefana Myszkę wydzielono pododdział urologii, którego kierownictwo powierzono Eugeniuszowi Borykowi. Kontynuował dokształcanie na kursach ordynatorskich w zakresie postępów w urologii w ramach IDSKL w Warszawie oraz kursie doskonalącym w roku 1965 z zakresu gruźlicy narządów moczowo-płciowych w Tuszynie koło Łodzi. Aspirując do stanowiska ordynatora, otrzyma ł od dr. Gajewskiego następującą opinię: "Odznaczał się pilnością i sumiennością zarówno w przyswajaniu potrzebnej mu wiedzy, jak i w wypełnianiu obowiązków z tytułu pracy. Zawsze punktualny, mimo codziennych dojazdów do pracy z Torunia do Bydgoszczy... Opanował dobrze wiadomości teoretyczne związane z tą specjalnością, korzystając z piśmiennictwa polskiego i na bieżąco z doniesień z czasopism zagranicznych. Przeprowadzał podstawowe operacje z zakresu urologii umiejętnie i zręcznie". (8.04.1966) W wyniku konkursu w 1966 roku objął stanowisko ordynatora pierwszego w Toruniu Oddziału Urologii w Szpitalu Miejskim. Jego zastępcą został lek. med. Włodzimierz Szwajkert, a jedynym asystentem lek. med. Witold Makacewicz.

Wyposażenie oddziału było skromne - ograniczało się do kilku cystoskopów żarówkowych i aparatu do elektrokoagulacji guzów pęcherza moczowego. Kamienie w pęcherzu kruszono "ślepymi" litotrypami. Z powodu ciągle powiększającej się liczby pacjentów liczbę łóżek zwiększono w roku 1972 do 35. Zwiększała się też liczba asystentów. Wyposażenie w sprzęt zaczęło się systematycznie poprawiać. Zakupione zostały: cystoskop i resektoskop firmy ACMI oraz lancetron Bovie. Pozwoliło to rozszerzyć wachlarz zabiegów.⁵ Nagła śmierć ordynatora 4 grudnia 1974 roku zakończyła pierwszy etap działalności pierwszego w mieście Oddziału Urologii. Lek. med. Eugeniusz Boryk pochowany został na cmentarzu św. Jerzego przy ul. Gałczyńskiego w Toruniu.

Pochodził z nielicznej rodziny - jedyna siostra Irena zginęła tragicznie w wieku lat kilkunastu. Związek małżeński zawarł 4 października 1948 roku z Marią Heleną Brajczewską pochodzącą z rodziny kupieckiej na Kresach. Po uzyskaniu matury w Irtyszsku (Obłast Pawłodarska), po powrocie do Polski ukończyła studia w warszawskiej SGPiS.

Z małżeństwa urodziło się dwoje dzieci: Jarosław, urodzony w roku 1953 w Toruniu, absolwent Wydziału Poligrafii Politechniki Warszawskiej, pracownik Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Krystyna Monika, urodzona w roku 1951, absolwentka Wydziału Sztuk Pięknych UMK w Toruniu. Związek małżeński zawarła z Jarosławem Józefowiczem, absolwentem Wydziału Włókiennictwa Politechniki Łódzkiej, dyrektorem naczelnym w Toruńskich Zakładach Materiałów Opatrunkowych. W małżeństwie tym urodziło się dwoje dzieci: Jakub i Wojciech.

W wyniku konkursu kolejnym ordynatorem Oddziału został w roku 1974 dr n. med. Lesław Steinmetz, adiunkt Kliniki Urologicznej Akademii Medycznej w Gdańsku.

Literatura

1. Steinborn O. "Lekarze w mieście Toruniu", APT T 191
2. Szuman L. "Zur kasuistik der Nierenextirpation bei Nierentuberculose". Therapeutische Monatsheft 1892, 6, 4
3. Łysiak M. "Dr med. Zdzisław Dandelski (1880-1954), wybitny chirurg i organizator szpitalnictwa toruńskiego, działacz samorządowy i społecznik". Pol. Przegl. Chir. 2003, 75, 10, 1004
4. Łysiak M. "Szkice biograficzne wojennego pokolenia lekarzy toruńskich 1939 1945". Wyd. Adam Marszałek. Wydanie drugie, poprawione i uzupełnione, Toruń 2001, 45
5. Dzień Urologiczny Polskiego Towarzystwa Urologicznego w Toruniu. 28 września 1985 r.
6. Pracownicy Nauki i Dydaktyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 1945-1994, Materiały do biografii pod redakcją Sławomira Kalembki. Wyd. UMK Toruń 1995, 109