Przegląd Urologiczny 2016/4 (98) wersja do druku | skomentuj ten artykuł | szybkie odnośniki
 
strona główna > archiwum > Przegląd Urologiczny 2016/4 (98) > Kamica moczowa - Wytyczne European Association...

Kamica moczowa - Wytyczne European Association of Urology

Rozpowszechnienie, etiologia, ryzyko nawrotu, klasyfikacja, diagnostyka

1.1. Rozpowszechnienie, etiologia, ryzyko nawrotu

1.1.1. Wstęp

Zachorowalność na kamicę moczową zależy od czynników geograficznych, klimatycznych, etnicznych, żywieniowych i genetycznych. Ryzyko wystąpienia nawrotu kamicy jest określone przez chorobę lub zaburzenie powodujące powstawanie kamienia. W nawiązaniu do tego wskaźniki rozpowszechnienia kamieni moczowych wahają się od 1% do 20% [9]. W krajach o wysokim standardzie życia, takich jak Szwecja, Kanada czy USA, częstość występowania kamieni nerkowych jest szczególnie wysoka (>10%). Na niektórych obszarach odnotowano wzrost częstości występowania o ponad 37% w ciągu ostatnich 20 lat [10] (tab. 1.1.1).

Tabela 1.1.1
Rozpowszechnienie i zachorowalność na kamicę moczową w dwóch krajach Europy (11, 12)

Kamienie mogą być spowodowane przez zakażenie lub przez przyczyny niezakaźne (kamienie infekcyjne i nieinfekcyjne), wady genetyczne [13] albo działanie niepożądane leków (kamienie lekowe) (tab. 1.1.2).

Tabela 1.1.2
Kamienie sklasyfikowane według etiologii

1.1.2. Skład kamieni

Znajomość składu kamieni jest podstawą do podejmowania dalszych decyzji diagnostycznych i postępowania terapeutycznego. Kamienie często tworzą się z mieszaniny substancji. W tabeli 1.1.3 podano klinicznie najistotniejsze substancje i ich składniki mineralne.

Tabela 1.1.3
Skład kamieni

1.1.3. Czynniki ryzyka powstawania kamieni

Czynniki ryzyka powstawania kamieni mają szczególne znaczenie, ponieważ określają prawdopodobieństwo nawrotu lub odrastania kamieni, a ich poznanie jest niezbędne do wdrożenia leczenia farmakologicznego.

Około 50% czynników powstawania kamieni nawraca tylko raz w życiu [11, 14]. Choroby o wysokim wskaźniku nawrotów obserwuje się u nieco ponad 10% pacjentów. Rodzaj kamienia i ciężkość przebiegu choroby określają niskie lub wysokie ryzyko nawrotu (tab. 1.1.4) [15, 16].

Tabela 1.1.4
Czynniki ryzyka powstawania kamieni (15-25)

1.2. Klasyfikacja kamieni

Kamienie moczowe mogą być klasyfikowane w zależności od wielkości, położenia, właściwości względem promieniowania rentgenowskiego, etiologii powstawania, składu oraz ryzyka nawrotu [11, 26-28].

1.2.1. Rozmiar kamieni

Wielkość kamieni jest zwykle podawana w jednym lub dwóch wymiarach. Pomiary sklasyfikowano według największej średnicy: do 5 mm, 5-10 mm, 10-20 mm i >20 mm.

1.2.2. Lokalizacja kamieni

Kamienie mogą być klasyfikowane według położenia anatomicznego: górny, środkowy i dolny kielich; miedniczka nerkowa; górny, środkowy i dystalny odcinek moczowodu; pęcherz moczowy.

Leczenie kamieni pęcherza nie zostało omówione.

1.2.3. Właściwości kamieni w promieniowaniu rentgenowskim

Kamienie mogą być klasyfikowane na podstawie rentgenowskiego zdjęcia przeglądowego (tab. 1.2.1) w zależności od składu mineralnego [28]. Tomografia komputerowa bez kontrastu może zostać wykorzystana do klasyfikacji kamieni według gęstości, struktury wewnętrznej i składu, co może wpływać na decyzje dotyczące leczenia [27-28].

Tabela 1.2.1
Właściwości względem promieniowania rentgenowskiego

Podział kamieni w zależności od etiologii, składu i ryzyka nawrotu znajduje się w podrozdziale 1.1.

1.3. Diagnostyka

1.3.1. Diagnostyka obrazowa

Obraz kliniczny informuje o najodpowiedniejszej metodzie obrazowania, która różni się w przypadku podejrzenia kamienia moczowodu lub podejrzenia kamienia nerkowego.

Standardowa ocena stawiana jest na podstawie szczegółowego wywiadu lekarskiego i badania fizykalnego. Pacjenci z kamieniem moczowodu zazwyczaj zgłaszają ból w okolicy lędźwiowej, wymioty, czasami gorączkę, jednak przebieg może być również bezobjawowy [29]. Badanie ultrasonograficzne (USG) powinno być stosowane jako podstawowe narzędzie obrazowania, chociaż łagodzenie bólu lub jakiekolwiek inne nadzwyczajne środki postępowania nie powinny być wdrażane z opóźnieniem z powodu zastosowania metod obrazowania. Badanie ultrasonograficzne jest bezpieczne, powtarzalne i niedrogie. Identyfikuje kamienie znajdujące się w kielichach, miedniczce oraz połączeniach miedniczkowo-moczowodowych i moczowodowo-pęcherzowych (badanie ultrasonograficzne z wypełnionym pęcherzem), jak również kamienie u pacjentów z poszerzeniem górnych dróg moczowych. Badanie ultrasonograficzne ma czułość 45% i swoistość 94% dla kamieni moczowodu oraz czułość 45% i swoistość 88% dla kamieni nerkowych [30, 31].

Czułość i swoistość badania rentgenowskiego wynoszą odpowiednio 44-77% i 80-87% [32]. Badanie rentgenowskie nie powinno być wykonywane, jeśli rozważana jest tomografia komputerowa bez kontrastu [33], chociaż jest pomocne w różnicowaniu pomiędzy kamieniami cieniującymi i niecieniującymi oraz dla porównania w okresie follow-up.

1.3.1.1. Ocena pacjentów z ostrym bólem w okolicy lędźwiowej/podejrzeniem obecności kamieni moczowodów

Tomografia komputerowa bez kontrastu stała się standardem w diagnostyce ostrego bólu okolicy lędźwiowej i zastąpiła urografię. Tomografia komputerowa bez kontrastu określa średnicę i gęstość kamienia. Gdy kamienie są nieobecne, przyczyna bólu brzucha powinna zostać zidentyfikowana. W ocenie pacjentów z podejrzeniem ostrej kamicy moczowej TK bez kontrastu wydaje się być znacznie bardziej dokładna niż pielografia [34].

Tomografia komputerowa bez kontrastu umożliwia wykrycie kamieni zbudowanych z ksantyny i kwasu moczowego, które nie cieniują na rentgenowskich zdjęciach przeglądowych, jednak umożliwia wykrycie kamieni z indynawiru [35]. W tomografii komputerowej bez kontrastu można określić gęstość kamienia, wewnętrzną strukturę, odległości kamienia od skóry i anatomię okolicy, co wpływa na wybór metody leczenia [28, 36-38]. Korzystając z zalet obrazowania bez kontrastu, należy pamiętać o wadach tej metody: braku informacji o czynności nerek i anatomii układu zbierania moczu, a także o większej dawce promieniowania (tab. 1.3.1).

Tabela 1.3.1
Ekspozycja na promieniowanie w zależności od metody obrazowania (42-45)

Ryzyko promieniowania może być zmniejszone przez zastosowanie tomografii komputerowej o niskiej dawce [39]. U pacjentów z indeksem masy ciała (BMI) <30 przy zastosowaniu TK o niskiej dawce wykazano czułość 86% w wykrywaniu kamieni moczowodu <3 mm i 100% dla kamieni >3 mm [40]. Metaanaliza badań prospektywnych [41] wykazała, że przy zastosowaniu TK o niskiej dawce diagnozowano kamicę moczową z czułością 96,6% (95% CI: 95,0-97,8) i swoistością 94,9% (95% CI: 92,0-97,0).

1.3.1.2. Ocena radiologiczna pacjentów z kamicą nerkową

1.3.2. Diagnostyka metaboliczna

Tabela 1.3.2
Zalecenia dotyczące pacjentów z nagłym epizodem kamicy moczowej - podstawowe badania laboratoryjne (16, 17, 46, 47)

1.3.2.1. Podstawowe badania laboratoryjne - pacjenci bez nagłego epizodu kamicy moczowej

Badania biochemiczne są jednakowe dla wszystkich pacjentów z kamicą moczową. Jeśli jednak nie jest planowana interwencja operacyjna, to badanie stężenia sodu, potasu, białka C-reaktywnego we krwi i czas krzepnięcia mogą zostać pominięte.

Tylko pacjenci z wysokim ryzykiem nawrotu kamieni powinni zostać poddani bardziej szczegółowym badaniom [16].

Najprostszym sposobem postawienia prawidłowej diagnozy jest analiza kamienia przy użyciu zwalidowanych metod wymienionych poniżej (patrz 1.3.2.2). Gdy skład kamienia jest znany, można określić ewentualne zaburzenia metaboliczne.

1.3.2.2. Analiza składu kamienia

Analizę składu kamienia należy wykonać u wszystkich pacjentów z kamieniem tworzącym się po raz pierwszy. W praktyce klinicznej powtórna analiza kamieni jest potrzebna w przypadku:

  • nawrotu przy profilaktyce farmakologicznej;
  • wczesnego nawrotu po leczeniu interwencyjnym z pełnym usunięciem kamienia;
  • późnego nawrotu po dłuższym okresie bez kamienia [48].
  • Pacjenci powinni być poinformowani o konieczności filtrowania moczu w celu pobrania złogów do analizy. Wydalenie kamienia i przywrócenie prawidłowej czynności nerek powinno zostać potwierdzone.

    Do preferowanych metod należą spektroskopia w podczerwieni (IRS) lub dyfrakcja promieniowania rentgenowskiego (XRD) [49-51]. Równoważne wyniki można uzyskać poprzez mikroskopię polaryzacyjną, ale tylko w ośrodkach klinicznych mających doświadczenie w zastosowaniu tego rodzaju metody. Analiza chemiczna jest powszechnie uważana za przestarzałą [49].

    1.3.3. Diagnostyka u szczególnych grup pacjentów

    1.3.3.1. Diagnostyka obrazowa w czasie ciąży

    U kobiet w ciąży diagnostyka obrazowa (ekspozycja na promieniowanie jonizujące) może wiązać się z teratogennością płodu i ryzykiem rozwoju nowotworów okresu dzieciństwa. Ryzyko dla dziecka zależy w dużej mierze od wieku ciążowego i ilości dostarczonego promieniowania. Obrazowanie rentgenowskie podczas pierwszego trymestru ciąży powinno być zarezerwowane dla pacjentek, u których nie udało się zastosować innych metod obrazowania [52, 53].

    USG stało się podstawowym narzędziem diagnostyki radiologicznej przy ocenie pacjentek w ciąży z podejrzeniem kamicy moczowej. Jednak fizjologiczne zmiany w okresie ciąży mogą imitować niedrożność moczowodu [54].

    Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (MRI) może być stosowane jako procedura drugiego rzutu, w celu określenia poziomu niedrożności dróg moczowych oraz wykonania wizualizacji kamieni [55, 56].

    Protokoły wykonania TK o niskiej dawce zmniejszają narażenie na promieniowanie i są obecnie zalecane w celu stosowania u kobiet w ciąży, jako opcja ostatniego rzutu [57, 58].

    1.3.3.2. Dzieci

    Dzieci i młodzież z kamicą moczową mają wysokie ryzyko nawrotu kamicy; dlatego standardowe procedury diagnostyczne dla pacjentów z grup wysokiego ryzyka mają w tym przypadku zastosowanie.

    1.3.3.2.1. Diagnostyka obrazowa

    Przy wyborze procedur diagnostycznych w celu identyfikacji kamicy moczowej u dzieci należy pamiętać, że pacjenci mogą być niechętni do współpracy, wymagają znieczulenia oraz są wrażliwi na promieniowanie jonizujące [60-62]. Należy zastosować zasadę najniższej możliwej dawki promieniowania.

    1.3.3.2.2. Ultrasonografia

    USG jest podstawową techniką obrazowania [60] w pediatrii. Jej zaletą jest brak konieczności znieczulenia pacjenta oraz brak promieniowania. Obrazowanie powinno dotyczyć zarówno wypełnionego pęcherza wraz z przylegającą częścią moczowodów, jak i górnych części moczowodów [63-67].

    Badanie USG Color Doppler wykazuje różnice w budowie moczowodów [64], a także opór tętnic łukowatych obu nerek, co jest wskaźnikiem stopnia niedrożności [65].

    Niemniej jednak w badaniu USG nie udało się zidentyfikować kamieni u więcej niż 40% pacjentów pediatrycznych [66-69] (PW: 4), USG umożliwia zdobycie jedynie ograniczonych informacji na temat czynności nerek.

    1.3.3.2.3. Radiografia

    Radiografia nerek, moczowodów i pęcherza może pomóc w identyfikacji kamieni i ich właściwości względem promieniowania, co ułatwia dalsze postępowanie z pacjentem.

    1.3.3.2.4. Urografia

    Dawka promieniowania dla urografii jest porównywalna do dawki w cystografii mikcyjnej (0,33 mSV) [70]. Jednakże konieczność wstrzyknięcia środka kontrastującego to istotna wada metody.

    1.3.3.2.5. Spiralna tomografia komputerowa

    Najnowsze protokoły zastosowania niskiej dawki TK wykazały znaczącą redukcję ekspozycji na promieniowanie [45, 71].

    U dzieci tylko 5% kamieni nie udaje się wykryć w TK bez kontrastu [57, 64, 71]. Sedacja lub znieczulenie są rzadko potrzebne ze względu na nowoczesną aparaturę urządzenia.

    1.3.3.2.6. Urografia rezonansu magnetycznego

    Urografia rezonansu magnetycznego nie może być stosowana do wykrywania kamieni moczowych. Może jednak dostarczyć szczegółowe informacje o anatomii układu moczowego, lokalizacji przeszkody lub zwężenia w moczowodzie, a także o morfologii miąższu nerkowego [72].



    Oprac.: lek. staż. Michał Matuszewski Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im. prof. W. Orłowskiego, Warszawa

    Tekst jest tłumaczeniem rozdziału The EAU Urolithiasis Guidelines, 2015
    www://uroweb.org/guideline/urolithiasis/#3
    Powołania na piśmiennictwo [1-8] dotyczą rozdziału wstępnego o ogólnych zasadach publikacji naukowych. Nie dotyczą tematu bezpośrednio - np. odnośniki 1-6 dotyczą zdania "Dostępne są wytyczne w formie podręcznej (pocket guidelines), jak również istnieje wiele przetłumaczonych wersji i publikacji naukowych [1-6]".



    Piśmiennictwo:

     

    1.Skolarikos, A., et al. Metabolic evaluation and recurrence prevention for urinary stone patients: EAU guidelines. Eur Urol, 2015. 67: 750.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25454613

    2.Turk, C., et al. EAU Guidelines on Interventional Treatment for Urolithiasis. Eur Urol, 2015.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26344917

    3.Turk, C., et al. EAU Guidelines on Diagnosis and Conservative Management of Urolithiasis. Eur Urol, 2015.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26318710

    4.Tiselius, H.G., et al. Guidelines on urolithiasis. Eur Urol, 2001. 40: 362.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11713390

    5.Preminger, G.M., et al. 2007 Guideline for the management of ureteral calculi. Eur Urol, 2007. 52: 1610.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18074433

    6.Preminger, G.M., et al. 2007 guideline for the management of ureteral calculi. J Urol, 2007. 178: 2418.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17993340

    7.MacLennan S., et al. What are the comparative benefits and harms of the different percutaneous nephrolithotomy (PCNL) tract sizes? PROSPERO International prospective register of systematic reviews, 2015.
    http://www.crd.york.ac.uk/PROSPERO/display_record.asp?ID=CRD42015023766

    8.Phillips, B., et al. Oxford Centre for Evidence-based Medicine Levels of Evidence. Updated by Jeremy Howick March 2009.
    http://www.cebm.net/oxford-centre-evidence-based-medicine-levels-evidence-march-2009/

    9.Trinchieri., et al., Epidemiology, in Stone Disease, K.S. C.P. Segura JW, Pak CY, Preminger GM, Tolley D., Eds. Health Publications: Paris. 2003.

    10.Stamatelou, K.K., et al. Time trends in reported prevalence of kidney stones in the United States: 1976-1994. Kidney Int, 2003. 63: 1817.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12675858

    11.Hesse, A., et al. Study on the prevalence and incidence of urolithiasis in Germany comparing the years 1979 vs. 2000. Eur Urol, 2003. 44: 709.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14644124

    12.Sanchez-Martin, F.M., et al. [Incidence and prevalence of published studies about urolithiasis in Spain. A review]. Actas Urol Esp, 2007. 31: 511.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17711170

    13.Yasui, T., et al. Association of the loci 5q35.3, 7q14.3, and 13.q14.1 with urolithiasis: A case-control study in the Japanese population, involving genome-wide association study. J Urol, 2013. 189: e854.
    https://www.auanet.org/university/abstract_detail.cfm?id=2082&;meetingID=13SAN

    14.Strohmaier, W.L. Course of calcium stone disease without treatment. What can we expect? Eur Urol, 2000. 37: 339.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10720863

    15.Keoghane, S., et al. The natural history of untreated renal tract calculi. BJU Int, 2010. 105: 1627.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20438563

    16.Straub, M., et al. Diagnosis and metaphylaxis of stone disease. Consensus concept of the National Working Committee on Stone Disease for the upcoming German Urolithiasis Guideline. World J Urol, 2005. 23: 309.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16315051

    17.Hesse, A.T., et al. (Eds.), Urinary Stones, Diagnosis, Treatment and Prevention of Recurrence. 3rd edition. 2009, Basel.

    18.Basiri, A., et al. Familial relations and recurrence pattern in nephrolithiasis: new words about old subjects. Urol J, 2010. 7: 81.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20535692

    19.Goldfarb, D.S., et al. A twin study of genetic and dietary influences on nephrolithiasis: a report from the Vietnam Era Twin (VET) Registry. Kidney Int, 2005. 67: 1053.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15698445

    20.Asplin, J.R., et al. Hyperoxaluria in kidney stone formers treated with modern bariatric surgery. J Urol, 2007. 177: 565.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17222634

    21.Gonzalez, R.D., et al. Kidney stone risk following modern bariatric surgery. Curr Urol Rep, 2014. 15: 401.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24658828

    22.Rendina, D., et al. Metabolic syndrome and nephrolithiasis: a systematic review and meta-analysis of the scientific evidence. J Nephrol, 2014. 27: 371.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24696310

    23.Dell?Orto, V.G., et al. Metabolic disturbances and renal stone promotion on treatment with topiramate: a systematic review. Br J Clin Pharmacol, 2014. 77: 958.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24219102

    24.Mufti, U.B., et al. Nephrolithiasis in autosomal dominant polycystic kidney disease. J Endourol, 2010. 24: 1557.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20818989

    25.Chen, Y., et al. Current trend and risk factors for kidney stones in persons with spinal cord injury: a longitudinal study. Spinal Cord, 2000. 38: 346.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10889563

    26.Leusmann, D.B., et al. Results of 5,035 stone analyses: a contribution to epidemiology of urinary stone disease. Scand J Urol Nephrol, 1990. 24: 205.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2237297

    27.Leusmann, D.B. Whewellite, weddellite and company: where do all the strange names originate? BJU Int, 2000. 86: 411.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10971263

    28.Kim, S.C., et al. Cystine calculi: correlation of CT-visible structure, CT number, and stone morphology with fragmentation by shock wave lithotripsy. Urol Res, 2007. 35: 319.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17965956

    29.Wimpissinger, F., et al. The silence of the stones: asymptomatic ureteral calculi. J Urol, 2007. 178: 1341.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17706721

    30.Ray, A.A., et al. Limitations to ultrasound in the detection and measurement of urinary tract calculi. Urology, 2010. 76: 295.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20206970

    31.Smith-Bindman, R., et al. Ultrasonography versus computed tomography for suspected nephrolithiasis. N Engl J Med, 2014. 371: 1100.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25229916

    32.Heidenreich, A., et al. Modern approach of diagnosis and management of acute flank pain: review of all imaging modalities. Eur Urol, 2002. 41: 351.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12074804

    33.Kennish, S.J., et al. Is the KUB radiograph redundant for investigating acute ureteric colic in the non-contrast enhanced computed tomography era? Clin Radiol, 2008. 63: 1131.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18774360

    34.Worster, A., et al. The accuracy of noncontrast helical computed tomography versus intravenous pyelography in the diagnosis of suspected acute urolithiasis: a meta-analysis. Ann Emerg Med, 2002. 40: 280.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12192351

    35.Wu, D.S., et al. Indinavir urolithiasis. Curr Opin Urol, 2000. 10: 557.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11148725

    36.El-Nahas, A.R., et al. A prospective multivariate analysis of factors predicting stone disintegration by extracorporeal shock wave lithotripsy: the value of high-resolution noncontrast computed tomography. Eur Urol, 2007. 51: 1688.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17161522

    37.Patel, T., et al. Skin to stone distance is an independent predictor of stone-free status following shockwave lithotripsy. J Endourol, 2009. 23: 1383.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19694526

    38.Zarse, C.A., et al. CT visible internal stone structure, but not Hounsfield unit value, of calcium oxalate monohydrate (COM) calculi predicts lithotripsy fragility in vitro. Urol Res, 2007. 35: 201.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17565491

    39.Jellison, F.C., et al. Effect of low dose radiation computerized tomography protocols on distal ureteral calculus detection. J Urol, 2009. 182: 2762.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19837431

    40.Poletti, P.A., et al. Low-dose versus standard-dose CT protocol in patients with clinically suspected renal colic. AJR Am J Roentgenol, 2007. 188: 927.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17377025

    41.Niemann, T., et al. Diagnostic performance of low-dose CT for the detection of urolithiasis: a meta-analysis. AJR Am J Roentgenol, 2008. 191: 396.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18647908

    42.Kluner, C., et al. Does ultra-low-dose CT with a radiation dose equivalent to that of KUB suffice to detect renal and ureteral calculi? J Comput Assist Tomogr, 2006. 30: 44.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16365571

    43.Caoili, E.M., et al. Urinary tract abnormalities: initial experience with multi-detector row CT urography. Radiology, 2002. 222: 353.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11818599

    44.Van Der Molen, A.J., et al. CT urography: definition, indications and techniques. A guideline for clinical practice. Eur Radiol, 2008. 18: 4.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17973110

    45.Thomson, J.M., et al. Computed tomography versus intravenous urography in diagnosis of acute flank pain from urolithiasis: a randomized study comparing imaging costs and radiation dose. Australas Radiol, 2001. 45: 291.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11531751

    46.(2010) S-3 Guideline AWMF-Register-Nr. 043/044 Urinary Tract Infections. Epidemiology, diagnostics, therapy and management of uncomplicated bacterial community acquired urinary tract infections in adults.
    http://www.awmf.org/leitlinien/detail/ll/043-044.html

    47.Pearle M.S., A.J.R., Coe F.L., et al. , Medical management of urolithiasis. 2nd International consultation on Stone Disease, ed. K.S. Denstedt J. 2008.

    48.Mandel, N., et al. Conversion of calcium oxalate to calcium phosphate with recurrent stone episodes. J Urol, 2003. 169: 2026.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12771710

    49.Hesse, A., et al. Quality control in urinary stone analysis: results of 44 ring trials (1980-2001). Clin Chem Lab Med, 2005. 43: 298.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15843235

    50.Sutor, D.J., et al. Identification standards for human urinary calculus components, using crystallographic methods. Br J Urol, 1968. 40: 22.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/5642759

    51.Abdel-Halim, R.E., et al. A review of urinary stone analysis techniques. Saudi Med J, 2006. 27: 1462.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17013464

    52.Swartz, M.A., et al. Admission for nephrolithiasis in pregnancy and risk of adverse birth outcomes. Obstet Gynecol, 2007. 109: 1099.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17470589

    53.Patel, S.J., et al. Imaging the pregnant patient for nonobstetric conditions: algorithms and radiation dose considerations. Radiographics, 2007. 27: 1705.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18025513

    54.Asrat, T., et al. Ultrasonographic detection of ureteral jets in normal pregnancy. Am J Obstet Gynecol, 1998. 178: 1194.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9662301

    55.Roy, C., et al. Assessment of painful ureterohydronephrosis during pregnancy by MR urography. Eur Radiol, 1996. 6: 334.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8798002

    56.Juan, Y.S., et al. Management of symptomatic urolithiasis during pregnancy. Kaohsiung J Med Sci, 2007. 23: 241.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17525006

    57.Cody, D.D., et al. Strategies for formulating appropriate MDCT techniques when imaging the chest, abdomen, and pelvis in pediatric patients. AJR Am J Roentgenol, 2004. 182: 849.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15039151

    58.Masselli, G., et al. Stone disease in pregnancy: imaging-guided therapy. Insights Imaging, 2014. 5: 691.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25249333

    59.Sternberg, K., et al. Pediatric stone disease: an evolving experience. J Urol, 2005. 174: 1711.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16148688

    60.Palmer, L.S. Pediatric urologic imaging. Urol Clin North Am, 2006. 33: 409.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16829274

    61.Passerotti, C., et al. Ultrasound versus computerized tomography for evaluating urolithiasis. J Urol, 2009. 182: 1829.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19692054

    62.Tasian, G.E., et al. Evaluation and medical management of kidney stones in children. J Urol, 2014. 192: 1329.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24960469

    63.Riccabona, M., et al. Imaging recommendations in paediatric uroradiology. Minutes of the ESPR uroradiology task force session on childhood obstructive uropathy, high-grade fetal hydronephrosis, childhood haematuria, and urolithiasis in childhood. ESPR Annual Congress, Edinburgh, UK, June 2008. Pediatr Radiol, 2009. 39: 891.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19565235

    64.Darge, K., et al. [Modern ultrasound technologies and their application in pediatric urinary tract imaging]. Radiologe, 2005. 45: 1101.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16086170

    65.Pepe, P., et al. Functional evaluation of the urinary tract by color-Doppler ultrasonography (CDU) in 100 patients with renal colic. Eur J Radiol, 2005. 53: 131.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15607864

    66.Oner, S., et al. Comparison of spiral CT and US in the evaluation of pediatric urolithiasis. Jbr-btr, 2004. 87: 219.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15587558

    67.Palmer, J.S., et al. Diagnosis of pediatric urolithiasis: role of ultrasound and computerized tomography. J Urol, 2005. 174: 1413.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16145452

    68.Riccabona, M., et al. Conventional imaging in paediatric uroradiology. Eur J Radiol, 2002. 43: 100.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12127207

    69.Chateil, J.F., et al. [Practical measurement of radiation dose in pediatric radiology: use of the dose surface product in digital fluoroscopy and for neonatal chest radiographs]. J Radiol, 2004. 85: 619.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15205653

    70.Stratton, K.L., et al. Implications of ionizing radiation in the pediatric urology patient. J Urol, 2010. 183: 2137.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20399463

    71.Tamm, E.P., et al. Evaluation of the patient with flank pain and possible ureteral calculus. Radiology, 2003. 228: 319.
    http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12819343



    komentarze

    Chiman <aly1@alychidesigns.com> czwartek, 3 stycznia 2019, godzina 2119
    Hello there, My name is Aly and I would like to know if you would have any interest to have your website here at przeglad-urologiczny.pl promoted as a resource on our blog alychidesign.com ? We are in the midst of updating our broken link resources to include current and up to date resources for our readers. Our resource links are manually approved allowing us to mark a link as a do-follow link as well . If you may be interested please in being included as a resource on our blog, please let me know. Thanks, Aly