| ||||||||
Czy tomografia komputerowa jest konieczna w nadzorze onkologicznym chorych z rakiem stercza opornym na kastrację? Wyniki analizy bazy danych SEARCHCancer 2016 Jan 15; 122(2): 222-229. doi: 10.1002/cncr.29748. Epub 2015 Oct 20. Is computed tomography a necessary part of a metastatic evaluation for castration-resistant prostate cancer? Results from the Shared Equal Access Regional Cancer Hospital Database
Hanyok BT1, Howard LE1, 2, Amling CL3, Aronson WJ4, 5, Cooperberg MR6,
Kane CJ7, Terris MK8, 9, Posadas EM10, Freedland SJ1, 11, Powles T12
Najczęstszą lokalizacją przerzutów raka stercza jest układ kostny, dlatego jego obrazowanie odgrywa główną rolę w ocenie zaawansowania przerzutów odległych. W ostatnim czasie zwraca się coraz większą uwagę także na znaczenie przerzutów do tkanek miękkich. Liczba publikacji dotyczących odsetka przerzutów odległych w raku stercza do tkanek miękkich jest niewielka, a wdrażanie nowych schematów leczenia w tej grupie chorych wymaga ponownej oceny częstości tych przerzutów. Wykazano bowiem, że średnia przeżywalność mężczyzn z przerzutami do tkanek miękkich jest krótsza w porównaniu do chorych z przerzutami kostnymi oraz że rozpoznanie przerzutów do tkanek miękkich może mieć wpływ na wybór odpowiedniego schematu leczniczego. W omawianym badaniu autorzy ocenili występowanie przerzutów do tkanek miękkich w momencie postawienia diagnozy raka stercza opornego na kastrację. W badaniu retrospektywnym 457 mężczyzn z rakiem stercza opornym na kastrację, którzy nie mieli wykrytych przerzutów odległych w co najmniej jednym badaniu obrazowym, grupa 255 chorych rozwinęła objawy przerzutów odległych. W grupie tej (n = 255) u 232 chorych przerzuty odległe były wykryte na podstawie tomografii komputerowej lub scyntygrafii kości. Węzły chłonne były uznawane jako przerzutowe w momencie lokalizacji ich poza miednicą oraz przy średnicy powyżej 2 cm. Przerzutami do trzewi były wszystkie przerzuty do tkanek miękkich, z wykluczeniem przerzutów do węzłów chłonnych. Przeanalizowano także wszystkie badania obrazowe (scyntygrafia kości i CT) w zakresie 30 dni przed i po postawieniu diagnozy raka stercza z przerzutami odległymi. W tej metodologii identyfikowano czynniki predykcyjne przerzutów do kości i przerzutów trzewnych. W grupie 232 mężczyzn pierwotnie bez przerzutów, którzy następnie rozwinęli przerzuty, 114 (49%) miało wykonaną jedynie scyntygrafię kości, a 118 (51%) tomografię komputerową. Mediana stężenia PSA przed postawieniem diagnozy procesu nowotworowego z przerzutami wynosiła 48,9 ng/ml. Czas podwojenia stężenia PSA (PSADT) wynosił ponad 9 miesięcy dla 22% pacjentów, 3-9 miesięcy dla 40% oraz mniej niż 3 miesiące dla 19%. U 19% chorych brak było danych dla wyznaczenia PSADT. Wykazano, że PSADT jest silnym czynnikiem predykcyjnym przerzutów do kości (OR 0,53, p <0,001). Wśród pacjentów poddanych CT 9% miało przerzuty do wątroby, 3% do płuc, 8% do innych tkanek miękkich, 35% miało przerzuty do węzłów chłonnych poza miednicą mniejszą, a 30% nie miało przerzutów do kości. Wyższe PSA było związane z większym ryzykiem przerzutów do węzłów chłonnych (OR 1,38, p = 0,014), przy czym miejscowe leczenie (radioterapia, prostatektomia) było związane ze zmniejszonym ryzykiem przerzutów do węzłów chłonnych (OR 0,36, p = 0,015). W retrospektywnej analizie grupy mężczyzn z przerzutowym rakiem stercza opornym na kastrację, 44% poddanych analizie rozwinęło przerzuty do tkanek miękkich w momencie rozpoznania pierwszych przerzutów, co sugeruje dużo większy odsetek niż dotychczas uważano. W poprzednich badaniach odsetek przerzutów do tkanek miękkich wyniósł do 10% chorych. Badanie to wskazuje, że tomografia komputerowa powinna być rutynowo stosowana jako metoda obrazowania zaawansowania choroby wśród wyżej wymienionej grupy pacjentów, ze względu na dotychczasowe niedoszacowanie liczby przerzutów do tkanek miękkich. Oprac.: lek. Piotr Szubel |