Aktywność fizyczna i przeżywalność u pacjentów ze zdiagnozowanym rakiem gruczołu krokowego

Physical Activity and Survival among Men Diagnosed with Prostate Cancer

Bonn SE¹, Sjolander A², Lagerros YT³, Wiklund F², Stattin P⁴, Holmberg E⁵,
Gronberg H², Balter K<sup>2

1</sup>Department of Medical Epidemiology and Biostatistics, Karolinska Institutet, Stockholm, Sweden
²Department of Medicine, Unit of Clinical Epidemiology, Karolinska Institutet, Stockholm, Sweden
³Department of Surgical and Perioperative Sciences, Urology and Andrology, Umea University, Umea, Sweden
⁴Department of Oncology, Institute of Clinical Sciences, Sahlgrenska Academy at Univerity of Gothenburg, Gothenburg, Sweden

Aktywność fizyczna już wcześniej była związana ze zwiększoną sprawnością fizyczną oraz poprawą jakości życia związaną z chorobą u pacjentów z rakiem gruczołu krokowego. A zarazem może potencjalnie uzupełniać leczenie standardowe po postawieniu rozpoznania celem poprawy przeżywalności w tej grupie pacjentów. Jak dotąd istnieją spójne dowody łączące zwiększoną aktywność fizyczną ze zmniejszeniem śmiertelności całkowitej wśród pacjentów z rozpoznanym rakiem. Obserwuje się również zmniejszenie śmiertelności specyficznej dla raka w przypadku raka gruczołu sutkowego i jelita grubego. Wśród mężczyzn, którzy „przeżyli” raka, wyższy poziom aktywności fizycznej był związany ze zmniejszeniem śmiertelności zarówno z wszystkich przyczyn, jak i z powodu typowego dla danego nowotworu złośliwego.

Mimo że zwiększona aktywność fizyczna jest związana ze zmniejszeniem ryzyka raka gruczołu krokowego, jedna z ostatnio opublikowanych metaanaliz nadal niewiele wyjaśnia na temat związku między aktywnością fizyczną po rozpoznaniu raka gruczołu krokowego i jej wpływem na przeżywalność w tej grupie pacjentów. Wpływ aktywności fizycznej po postawieniu rozpoznania raka gruczołu krokowego na progresję choroby oraz na śmiertelność badały dwa eksperymenty. Pierwsze badanie, opublikowane przez Kenfield i wsp., wykazało, że w grupie 2705 mężczyzn z rakiem gruczołu krokowego bez obecności przerzutów pacjentów, którzy byli bardzo aktywni fizycznie, po diagnozie cechowało zmniejszone o 61% ryzyko śmiertelności specyficznej dla raka w porównaniu do pacjentów o małej aktywności fizycznej. Kolejne badanie, przeprowadzone przez Richmana i wsp. na grupie 1455 pacjentów, wykazało zmniejszone o 57% tempo progresji u pacjentów, którzy chodzili „energicznie” przez 3 godziny tygodniowo w porównaniu z osobami spacerującymi wolnym tempem i krócej.

Celem niniejszej pracy było zbadanie wpływu aktywności fizycznej po postawieniu rozpoznania raka gruczołu krokowego na ogólną oraz specyficzną dla raka śmiertelność w tej grupie pacjentów.

Do badania włączono 4623 pacjentów z postawionym rozpoznaniem raka gruczołu krokowego w latach 1997- 2002, którzy następnie byli ściśle kontrolowani do 2012 roku. Ryzyko względne (HR) z 95% przedziałem ufności (CI) szacowano stosując modele proporcjonalnego ryzyka Coxa w celu zbadania związku pomiędzy takimi czynnikami po postawieniu rozpoznania raka, jak rekreacyjny ekwiwalent metaboliczny (Metabolic Equivalent of Task - MET) godz./dzień, czas spędzony na spacerze/rowerze, czas poświęcony na prace domowe lub ćwiczenia fizyczne a ogólną i specyficzną dla raka śmiertelnością. Wszystkie modele zostały dostosowane do potencjalnych czynników zakłócających.

W trakcie obserwacji w grupie 4623 pacjentów odnotowano 561 zgonów z jakiejkolwiek przyczyny i 194 zgonów z powodu raka gruczołu krokowego. Istotnie statystycznie niższą ogólną śmiertelność obserwowano w grupie pacjentów osiągających wartość 5 w ocenie ekwiwalentu metabolicznego (MET) - (HR: 0,63; 95% CI: 0,52-0,77), spacerujących i/lub jeżdżących na rowerze 20 minut dziennie (HR: 0,70; 95% CI: 0,57-0,86), wykonujących prace domowe przez co najmniej 1 godzinę dziennie (HR: 0,71; 95% CI: 0,59-0,86) lub ćwiczących około 1 godziny tygodniowo (HR: 0,74; 95% CI: 0,61- 0,90), w porównaniu do mniej aktywnych mężczyzn w ramach każdego rodzaju aktywności fizycznej. Jeśli chodzi o śmiertelność specyficzną dla raka gruczołu krokowego, istotnie statystycznie niższy wskaźnik śmiertelności odnotowano wśród mężczyzn spacerujących i/lub jeżdżących na rowerze przez 20 minut dziennie (HR: 0,61; 95% CI: 0,43-0,87) lub ćwiczących przez około 1 godziny tygodniowo (HR: 0,68; 95% CI: 0,48-0,94).

W podsumowaniu autorzy pracy podkreślają, iż dane z eksperymentu potwierdzają i wzmacniają wyniki poprzednich doświadczeń wskazujących na korzystny wpływ aktywności fizycznej na przeżycie po rozpoznaniu raka gruczołu krokowego. Powyższy fakt ma znaczenie dla zdrowia publicznego, ponieważ liczba mężczyzn żyjących z rozpoznaniem raka gruczołu krokowego rośnie na całym świecie.

Oprac.: dr n. med. Kajetan Juszczak