Tekst pt. „Przyszłość urologii” został napisany w czasie spowolnienia gospodarczego i odczuwalnego
jego wpływu na nakłady w sektorze zdrowia. Mimo to dokument ten ma na celu określenie ścieżki, dzięki
której European Association of Urology (EAU) może odegrać kluczową rolę w zapewnieniu najwyższego
standardu opieki lekarskiej w całej Europie, a poprzez ustanawianie standardów również na całym świecie.
Przyszłość urologii będzie zależała od rozwoju edukacji
i kształcenia, które zapewnią wysoką jakość opieki
zdrowotnej i rozwój usług medycznych ukierunkowanych
na pacjenta. Koncentracja na pacjencie staje się
bardzo ważna w urologii. Wiąże się to z zapewnieniem
pacjentom pełnej informacji o procesie choroby i procedurach
urologicznych, umożliwiając im tym samym
ocenę jakości usług urologicznych, które mogą wybrać.
Kształcenie musi rozpoczynać się już na studiach
medycznych. Każdy student medycyny musi uzyskać
praktyczną wiedzę w zakresie urologii, ponieważ 5%
praktyki lekarskiej dotyczy właśnie urologii. Odnosi
się to także do pielęgniarek i przedstawicieli innych zawodów
medycznych (professions allied to medicine -
PAMS). Zadaniem EAU powinno być stworzenie programu
kształcenia w zakresie urologii dla studentów
medycyny, pielęgniarek i przedstawicieli innych zawodów
medycznych, jak również bardziej konwencjonalnego
programu nauczania w obszarze kształcenia podyplomowego
i medycznego kształcenia ustawicznego
specjalistów urologów. Zintegrowane Centra Wiedzy
i Kształcenia EAU (EAU Knowledge and Learning
Centre) byłyby bezcennym źródłem informacji zarówno
dla pacjentów, jak i tych, którzy zajmują się zapewnieniem
opieki lekarskiej w zakresie urologii. Wysokiej
jakości kształceniu musi towarzyszyć dynamiczna
ocena wiedzy i kompetencji. W przyszłości kompetencje
wszystkich osób świadczących opiekę urologiczną
będą podlegały ocenie. W przypadku adeptów urologii
i specjalistów urologów będzie to oznaczało nie tylko
ocenę wiedzy, ale także ocenę umiejętności związanych
z wykonywaniem zabiegów operacyjnych. Wzrost jakości
będzie wspierany przez proces ciągłej subspecjalizacji
urologii gwarantujący, że każdy urolog będzie
posiadał portfolio będące potwierdzeniem jego kompetencji
w zakresie wykonanych zabiegów. Skutkiem
tego będzie na pewno skoncentrowanie usług urologicznych
i rozwój większych ośrodków urologicznych.
Idea tzw. Centrów Doskonałości (Centres of Excellence)
obejmowałaby wszystkie zagadnienia i subspecjalizacje
urologii. Biuro Planowania Strategicznego EAU
(Strategic Planning Office - SPO) przewiduje, że cała
urologia będzie realizowana w Centres of Excellence,
które pomimo różnic pod względem wielkości i zakresu
usług będą oferowały opiekę urologiczną najwyższej
jakości.
Podsumowując, przyszłość urologii będzie zależała
od relacji na gruncie medyczno-politycznym, a w tym
zakresie EAU ma wiele do zaproponowania. Opieka
urologiczna różni się w poszczególnych krajach Europy.
Wyzwaniem dla EAU będzie zdefiniowanie standardu
jakości, bez względu na zróżnicowanie metod
zapewnienia opieki zdrowotnej. EAU może się pochwalić
nadzwyczajnymi osiągnięciami w ciągu ostatnich
20 lat i SPO ma nadzieję, że ten dokument stanie się
wsparciem dla EAU w dążeniu do osiągnięcia celu, jakim
jest doskonalenie jakości opieki urologicznej z korzyścią
dla pacjentów.
Wprowadzenie
W przyszłości urologia musi być silna, dynamiczna,
entuzjastyczna i wybiegająca myślami naprzód dla dobra
pacjentów dotkniętych problemami urologicznymi.
Spowolnienie ekonomiczne, które rozpoczęło się
w latach 2008-2009, powoduje zagrożenie nie tylko
dla opieki zdrowotnej, ale także dla systematycznej reewaluacji
zapewnianej przez nas opieki urologicznej
i jej jakości. Uważamy, że w nadchodzącym dziesięcioleciu
celem powinno być zapewnienie wysokiej jakości
opieki urologicznej w całej Europie. W związku
z tym naszym priorytetem musi być pacjent. W Europie
opieka lekarska jest realizowana zgodnie z systemem
opieki zdrowotnej obowiązującym w danym
państwie i zarządzana jest zgodnie z jego regulacjami
prawnymi. Zatem konieczne jest, aby nasz przekaz
trafił nie tylko do pacjentów, ale także do polityków
oraz tych, którzy zajmują się zapewnieniem opieki medycznej:
pielęgniarek, lekarzy ogólnych i urologów.
Niniejszy dokument został przygotowany na zamówienie
zarządu EAU, ale prezentuje stanowisko EAU
Strategy Planning Office. Na początku dokumentu przedstawione są dwa stanowiska: pierwsze prezentuje
pogląd pacjentów, drugie punkt widzenia polityków.
Staramy się zainicjować dialog między polityką
a urologią. Uważamy, że sprawujący władzę powinni
zasięgać opinii urologów, którzy powinni być liderami
w zapewnieniu wysokiej jakości opieki medycznej
w zakresie urologii w każdym systemie opieki zdrowotnej.
Zdajemy sobie sprawę, że żaden system opieki
zdrowotnej nie jest doskonały i nie do nas należy naprawa
systemu jako całości, jednak możemy doradzić,
co zrobić, by opieka urologiczna mogła być bardziej
skuteczna i efektywna.
W naszej opinii następujące zagadnienia będą ważne
dla EAU w ciągu najbliższych 10 lat:
- Praca nad zwiększeniem zaangażowania pacjenta
i kontaktu z pacjentem w przekonaniu, że wsparcie
pacjenta oraz ochrona jego praw jest ważnym
czynnikiem w dokonywaniu zmian.
- Przygotowanie bezpłatnych informacji dostępnych
dla pacjentów, które zachęcą ich do przyjęcia
odpowiedzialności za niektóre aspekty ich leczenia
urologicznego.
- Rozwój edukacji nie tylko pacjentów, ale także osób
realizujących opiekę w zakresie urologii, np. lekarzy
ogólnych, pielęgniarek czy urologów.
- Podkreślanie znaczenia jakości i bezpieczeństwa
odnoszących się do wszystkich aspektów opieki
zdrowotnej - takich jak postępowanie diagnostyczne,
lecznicze i ciągła opieka lekarska - w całej Europie.
- Promowanie oczekiwania, żeby stosowane leczenie
urologiczne było oparte na odpowiedniej bazie
danych w celu uzyskania najlepszych efektów
klinicznych.
EAU powinna rozpocząć aktywność polityczną na poziomie
europejskim w celu zdobycia wpływów politycznych.
Bez wsparcia politycznego cele te nie mogą
być zrealizowane w dzisiejszej Europie, w której silne
narodowe stowarzyszenia urologiczne mogą definiować
minimalne standardy jakości na różne sposoby.
Urologia dzisiaj
Oczekiwania pacjentów
Stale wzrasta świadomość znaczenia oczekiwań pacjenta.
Należy podkreślić, że oczekiwania te są prawie
zawsze uzasadnione. Oto one:
- Konsultujący lekarz jest kompetentny i wykształcony
w zakresie urologii.
- Urolog nie ma konfliktu interesów, a jeśli taki
istnieje, pacjent będzie o nim poinformowany.
- Jeśli dostępne są różne możliwości leczenia, urolog
poinformuje o tym pacjenta i jeśli pacjent podejmie
decyzję w sprawie wyboru opcji o udowodnionej
skuteczności, której dany urolog nie może zaoferować,
pacjent zostanie skierowany do innego kompetentnego
urologa.
Ponieważ jednak jest prawie niemożliwe, aby pacjent
mógł ocenić kwalifikacje danego lekarza, ważną rolę
może tu odegrać EAU. Polegać ona będzie na przyczynianiu
się do zagwarantowania wysokiej jakości opieki
urologicznej, w tym także kompetencji indywidualnych
lekarzy realizujących tę opiekę.
Odpowiednia edukacja pacjentów jest integralnym
czynnikiem wpływającym na jakość opieki lekarskiej
i jest jednym z działań profilaktycznych, którym dysponują
urolodzy. Daje ona gwarancję, że pacjenci będą
mieli realistyczne oczekiwania dotyczące stopnia ryzyka,
rehabilitacji i wyników leczenia urologicznego.
Zrozumienie sytuacji przez pacjenta jest bardzo istotne,
a koncepcja świadomej zgody wymaga, by pacjent
był dobrze poinformowany o swoim stanie zdrowia,
rokowaniach, o możliwościach leczenia, oczekiwanych
korzyściach i stopniu ryzyka.
Zrozumienie i zaangażowanie pacjenta jest konieczne
w celu wyboru najlepszego sposobu leczenia, a jego
aktywne nastawienie jest ważne w procesie leczenia
i dochodzenia do zdrowia.
Z perspektywy politycznej
Istotą polityki zdrowotnej jest w dużej mierze gospodarowanie
ograniczonymi zasobami finansowymi
w obliczu działań prowadzonych przez silne organizacje
lobbystyczne. Znaczący rozwój na polu medycyny,
z jednoczesnymi zmianami demograficznymi i starzejącymi
się społeczeństwami, doprowadził w ciągu
ostatnich dziesięcioleci do wzrostu nakładów finansowych
na opiekę zdrowotną. W rezultacie niektóre
kraje doszły do wniosku, że zapewnienie pełnego wachlarza
usług medycznych dla wszystkich staje się niemożliwe.
Dylematem polityków jest to, że jeśli podejmą niepopularne
decyzje, nie zostaną ponownie wybrani.
Nieuniknione zmiany demograficzne w najbliższych
latach, przy ciągle rosnących nakładach na opiekę
zdrowotną, zaostrzą ten problem. Z wiekiem, schorzenia
natury urologicznej mają coraz większe znaczenie.
Jakość życia osób starszych jest w dużej mierze zdeterminowana
przez funkcjonowanie układu moczowo-
-płciowego. Ta sytuacja przesunie w przyszłości urologię
stopniowo do obszaru zainteresowań polityków.
Jednocześnie urologia będzie rywalizować o uwagę
z innymi dziedzinami medycyny w zakresie leczenia
chorób chronicznych i kosztownych społecznie, w tym
także związanych z trwającą pandemią otyłości. Redukcja
kosztów jest koniecznością polityczną i przyjmowane
będą różne strategie, aby ten cel osiągnąć.
Punkt widzenia urologów
Urologia w Europie jest realizowana w ramach różnych
systemów opieki zdrowotnej, a modele opieki
urologicznej odzwierciedlają te różnice. Na przykład
w Niemczech i Austrii połowa urologów pracuje w sektorze
prywatnym, wykonując to, co nazywa się urologią
ambulatoryjną. W niektórych systemach opieki
zdrowotnej urolodzy nie mają dostępu do łóżek szpitalnych.
W niektórych krajach Europy pacjenci mogą
zgłaszać się sami bezpośrednio do specjalisty urologa,
podczas gdy w innych, jak na przykład w Wielkiej
Brytanii i Szwecji, pacjenci muszą najpierw odbyć
wizytę u lekarza ogólnego zanim zostaną skierowani
do urologa.
Oprócz różnorodnych systemów opieki zdrowotnej
w Europie bardzo zróżnicowane jest również kształcenie
urologiczne, a to prowadzi do zróżnicowania kompetencji
urologów. Obecnie urolodzy, nazywani w swoich
krajach specjalistami urologami, mając możliwość
przemieszczania się zagwarantowaną w Unii Europejskiej,
mogą w innym kraju otrzymać pracę chirurga
onkologa. Bazując na tym, że w swoich krajach są kwalifikowanymi
urologami, oczekuje się od nich wykonywania
procedur chirurgicznych, które mogą przekraczać
ich możliwości z racji niewielkiego doświadczenia
klinicznego. Taka sytuacja jest niebezpieczna dla pacjentów
i jak najszybciej musi być skorygowana.
W poszczególnych krajach znacząco różni się także
zakres subspecjalizacji urologii. Na przykład w Wielkiej
Brytanii specjalne wytyczne prawne nakazują, aby
wszystkie zabiegi onkologiczne wszystkich specjalności
były wykonywane w określonych ośrodkach. Taka
polityka ma na celu skoncentrowanie kompleksowych
zabiegów urologicznych w ośrodkach z odpowiednią
praktyką, w celu zapewnienia minimalnej zapadalności
i śmiertelności w wyniku tych procedur. Natomiast
inne kraje nie mają takich rozporządzeń i bywają urolodzy
wykonujący na przykład tylko jedną lub dwie cystektomie
w ciągu roku.
W wielu krajach akceptowany jest fakt, że to urolodzy
przeprowadzają wszystkie zabiegi urologiczne. Jednak
ciągle jeszcze w niektórych krajach chirurdzy ogólni
niechętnie zrzekają się wykonywania zabiegów urologicznych
lub, z powodu małej liczby urologów, muszą
pomagać w przeprowadzaniu licznych operacji urologicznych.
Biorąc pod uwagę wzrost stopnia skomplikowania
leczenia chirurgicznego i braku możliwości
zarządzania szerokim zakresem aspektów chirurgicznych
przez jedną osobę przewiduje się, że ten problem
zniknie. Jednak, aby urologia jako specjalizacja spełniała
oczekiwania, wymaga ona dobrego programu
kształcenia i adekwatnej liczby urologów.
Podane przykłady prezentują różnorodność polityki
zdrowotnej w całej Europie. Mimo tego zróżnicowania
problemy są bardzo podobne w każdym kraju.
Z punktu widzenia polityków pojawia się natychmiast
pytanie: Czy przyszłość urologii leży w rękach krajowych,
czy też europejskich liderów politycznych? Polityczny
krajobraz najprawdopodobniej nie zmieni się
w ciągu następnych kilku lat. Jednak w dłuższej perspektywie
europejska polityka dotycząca opieki zdrowotnej
mogłaby ulec coraz silniejszej centralizacji.
Dlatego tak ważne dla EAU, jako organizacji europejskiej,
jest uczestniczenie w procesach decyzyjnych
na poziomie Unii Europejskiej. Przyszłość urologii
musi nabrać kształtu teraz.
Przyszłość urologii
Definicja i założenia
Historycznie, urologia oddzielała się od chirurgii wiele
razy w ciągu ostatnich 80 lat w zależności od systemów
opieki zdrowotnej w poszczególnych krajach. Ostatnio
samodzielną specjalnością stała się chirurgia naczyniowa,
a w przyszłości chirurgia endokrynologiczna
i chirurgia układu pokarmowego zakończą ostateczny
podział chirurgii ogólnej. Wydaje się, że nie ma już
argumentów, by urologia była częścią jakiejś szerszej
grupy chirurgii, a na pewno nie częścią chirurgii ogólnej,
co jest już koncepcją przestarzałą. Wprowadzenie
europejskiej „Dyrektywy o czasie pracy” (European
Working Time Directive - EWTD) zmusiło chirurgów
do skoncentrowania się na ich własnych specjalnościach
chirurgicznych, a nierzadko także do ograniczenia
się do subspecjalności w wybranej dziedzinie chirurgii.
Następujące sformułowania i założenia są ważne w celu
zdefiniowania miejsca urologii i powinny być wykorzystane
w wewnętrznych dyskusjach dotyczących
poszczególnych systemów ochrony zdrowia zarówno
w środowiskach lekarskich, jak i w dialogu z politykami
i władzami danego państwa:
- Urologia jest jedną z podstawowych specjalności
chirurgicznych.
- Urologia to nauka anatomii i fizjologii oraz postępowania
w przypadku chorób układu moczowo-
-płciowego u mężczyzn i układu moczowego
u kobiet.
- Urolog jest lekarzem specjalistą wykształconym
w zakresie urologii i odpowiedzialnym za postępowanie
we wszystkich aspektach dotyczących chorób
układu moczowo-płciowego mężczyzn i chorób
układu moczowego u kobiet.
- Urologia jest obecnie podzielona na wiele subspecjalizacji,
takich jak: andrologia, urologia kobiet, urologia czynnościowa, neurourologia, onkologia,
urologia dziecięca, urologia transplantacyjna i kamica
układu moczowego. W dalszej części omówimy
też rozwój urologii rehabilitacyjnej i urologii wieku
młodzieńczego/wieku dorastania.
- Opieka urologiczna powinna być świadczona
wyłącznie przez specjalistów z wykształceniem
w zakresie urologii, których wiedza została poddana
obiektywnej ocenie. Zakres tego kształcenia
powinien determinować zakres opieki medycznej,
którą dana osoba może świadczyć.
- Opieka urologiczna powinna być zgodna z założeniami
medycyny opartej na faktach, przy zastosowaniu
w rutynowej praktyce klinicznej wyłącznie
takich metod diagnozowania i terapii, w tym także
nowych sposobów leczenia, które zostały poddane
właściwej ocenie.
Kształcenie w zakresie urologii
Urologia powinna obejmować szeroką specjalistyczną
edukację, a także wspierać oparty na badaniach naukowych
rozwój metod i wytycznych w zakresie opieki
zdrowotnej nad pacjentami dotkniętymi problemami
urologicznymi, niezależnie od tego, czy znajdują
się oni pod opieką urologów, lekarzy ogólnych, czy
też pracowników innych zawodów medycznych. Jeden
główny portal edukacyjny, taki jak EAU Knowledge
and Learning Centre, dałby pacjentom, studentom
i lekarzom możliwość dostępu do wiedzy urologicznej
na każdym poziomie.
Szacuje się, że 3-5% konsultacji udzielanych przez
lekarzy ogólnych dotyczy schorzeń urologicznych.
Oznacza to, że każdy lekarz ogólny spędza 1-2 godziny
tygodniowo zajmując się pacjentami z problemami
natury urologicznej. Dlatego też wzrost poziomu
edukacji jest kluczem do poprawy opieki urologicznej,
która stanowi główny cel EAU. Zapewnienie jakości
kształcenia oznacza konieczność weryfikacji efektywności
przekazywania wiedzy i umiejętności na każdym
etapie edukacji.
Studia medyczne
Kształcenie medyczne studentów w wielu krajach Europy
zmieniło się z trybu opartego wyłącznie na praktyce
klinicznej (hospital-based) na tryb kształcenia
w społeczeństwie (community-based). Przeprowadzone
ostatnio przez EAU badania wykazują duże zróżnicowanie
programów kształcenia na studiach medycznych.
W ankiecie EAU udział wzięło 418 członków-juniorów
(junior members) z 34 krajów. W ponad 66%
krajów nie istnieje sprecyzowany program kształcenia,
który obejmowałby wszystkie uczelnie. Dwadzieścia
pięć procent ankietowanych odpowiedziało, że
uzyskanie dyplomu ukończenia studiów medycznych
jest możliwe bez uzyskania formalnego kształcenia
z zakresu urologii.
Taka sytuacja nie daje się logicznie wytłumaczyć, chyba
że wykwalifikowani lekarze nie są upoważnieni
do świadczenia opieki urologicznej lub że obowiązkowe
kształcenie w zakresie urologii jest realizowane
na podstawie wyraźnego rozporządzenia na poziomie
studiów podyplomowych. Według naszych informacji
w większości krajów taki przepis nie istnieje. Ten fakt
stoi więc w sprzeczności z oczekiwaniami pacjentów.
EAU powinna sugerować organom regulacyjnym -
np. General Medical Council w Wielkiej Brytanii, który
nadzoruje kształcenie medyczne na poziomie uniwersyteckim
- stawianie wymogu, aby wszystkie uczelnie
medyczne zapewniały kompleksowe nauczanie w zakresie
urologii. Ponieważ urologia jest dziś zdefiniowana
jako samodzielna specjalizacja, anachroniczne
jest nauczanie jej w ramach chirurgii ogólnej. Oprócz
takiego formalnego kształcenia zgodnie z określonym
programem nauczania powinno się przeprowadzać
sprawdzian wiedzy z podstaw wiedzy urologicznej.
EAU powinno opracować program nauczania urologii
na studiach medycznych na poziomie uniwersyteckim
- program zorientowany na rozwiązywanie problemów,
a tym samym przydatny dla lekarzy, którzy mogą
spotkać się ze schorzeniami urologicznymi zarówno
na poziomie podstawowej opieki medycznej, jak i
na poziomie leczenia szpitalnego. Program nauczania
urologii wskazywałby uczelniom europejskim oczekiwany
zakres edukacji - przede wszystkim nauczanie
oparte na rozwiązywaniu problemów w połączeniu
z nauką odnośnych metod postępowania diagnostycznego
i leczniczego. EAU powinno zadbać o to, by wszyscy
- zarówno studenci medycyny, jak i studenci innych
kierunków związanych z medycyną, którzy mogą
świadczyć opiekę urologiczną po zakończeniu studiów
- otrzymali obowiązkowe wykształcenie w tej dziedzinie,
a ich wiedza była poddana ocenie.
Kształcenie podyplomowe w zakresie urologii
Tradycyjnie, uzyskanie przez specjalistów kwalifikacji
w dziedzinie urologii potwierdzał egzamin sprawdzający
wiedzę. SPO dostrzega ograniczenia takiego rozwiązania,
dlatego z zadowoleniem przyjmuje kroki podejmowane
w kierunku oceniania także kompetencji.
Według SPO istotne jest, aby ocenie podlegały zarówno
wiedza, jak i umiejętności chirurgiczne wykwalifikowanego
urologa.
Perspektywa wdrożenia EWDT oznacza, że kształcenie
podyplomowe będzie wymagało lepszej organizacji
i systemu oceny. Okres szkolenia jest ograniczony i aby zapewnić uzyskanie kompetencji, kształcenie ulegnie
uporządkowaniu i systematyzacji. Standardy kształcenia
urologicznego mogą być zapewnione na kilka sposobów:
- EAU powinno rekomendować jednolity program
kształcenia urologów w całej Europie.
- W całej Europie powinien być stworzony jednolity
sposób oceny kompetencji - przykładem może być
Intercollegiate Surgical Curriculum Programme
(ISCP) - system wdrożony w Wielkiej Brytanii.
- Standardowy, jednolity e-logbook powinien obowiązywać
wszystkich adeptów urologii, z określeniem
wymaganej minimalnej liczby wykonanych
zabiegów.
- Europejski program kształcenia urologicznego,
wzorem ISCP, powinien być zintegrowany w zakresie
takich zagadnień, jak umiejętności chirurgiczne
i metodologia.
- Dla potwierdzenia uzyskania odpowiednich kompetencji
SPO rekomenduje sprawdzanie poziomu
wiedzy w trybie egzaminacyjnym na pierwszym
lub drugim roku nauczania urologii oraz egzamin
z umiejętności chirurgicznych i postępowania
medycznego na koniec okresu kształcenia.
- Ważne jest przeznaczenie czasu na subspecjalizacje
urologiczne w kształceniu innych specjalności
medycznych, jak np. na urologię kobiet w ginekologii
czy urologię onkologiczną w onkologii.
- Powinien zostać określony optymalny okres kształcenia
zarówno dla urologów chirurgów, jak i dla
urologów ambulatoryjnych, jeśli ten rodzaj opieki
będzie kontynuowany.
- Program Europejskiej Szkoły Urologii (European
School of Urology - ESU) powinien zawierać
program dla innych specjalności, można by również
wprowadzić certyfikat (np. zgodnie z normą ISO
9001:2000).
- Wszystkie instytucje kształcące i programy nauczania
powinny być poddane ocenie. Adepci powinni
być oceniani przez wizytujących egzaminatorów
zewnętrznych w miejscu kształcenia, a także
w innych ośrodkach.
- EAU powinno powołać/ustanowić ośrodki kształcenia
zarówno w zakresie urologii ogólnej, jak i subspecjalizacji
(patrz część 3.3.5. Centra Doskonałości
/Centres of Excellence), określając wymagany poziom
nauczania.
Świadczenie opieki medycznej
Utrzymywanie standardów
EAU powinno zagwarantować, aby problemy urologiczne
były diagnozowane i leczone przez wykształconych
i doświadczonych specjalistów urologów. Utrzymanie
standardów ma zasadnicze znaczenie, a ułatwić
to mogą następujące działania:
- Regularna ocena profesjonalistów realizujących
opiekę urologiczną.
- Podjęcie odpowiednich kroków mających na celu
zapewnienie właściwych kompetencji,
w tym kontrola wskaźników śmiertelności i zachorowalności.
- Dążenie do tego, by urolodzy mieli swój wkład
w tworzenie wysokiej jakości baz danych, ułatwiając
tym samym kontrolę i rozwój badań.
- Realizowanie ustawicznego kształcenia medycznego
gwarantującego ciągłe doskonalenie kompetencji,
w tym zagwarantowanie łatwego dostępu do informacji
on-line (np. książek oraz wytycznych w celu
znalezienia pomocy w sytuacjach trudnych).
- Zagwarantowanie, że w ciągu następnych 5 lat
zostaną opracowane standardy urologicznej opieki
medycznej obowiązujące w całej Europie i że opieka
lekarska będzie realizowana z zachowaniem określonego
standardu minimum.
- Umożliwienie dostępu do informacji poprzez stronę
internetową EAU.
- Zagwarantowanie, że to urolodzy kierują postępowaniem
we wszystkich przypadkach chorób
urologicznych i są odpowiedzialni za wielodyscyplinarne
zespoły specjalistów (multidisciplinary teams
-MDTs), które opiekują się pacjentami urologicznymi.
- Zagwarantowanie, że wielodyscyplinarne zespoły
specjalistów staną się normą w opiece nad pacjentami
urologiczno-onkologicznymi i wszystkimi innymi
skomplikowanymi przypadkami - kamicy układu
moczowego, urologii kobiet, urologii czynnościowej
czy problemami neurologicznymi.
Wprowadzanie nowych metod leczenia,
w tym nowych leków i technologii
Wprowadzanie nowych metod leczenia, w tym nowych
leków i technologii, powinno się odbywać zgodnie z zasadami
medycyny opartej na faktach oraz ocenie skuteczności
i bezpieczeństwa. Wprowadzenie nowych
zasad leczenia powinno być aktywnie zarządzane w celu
zapewnienia właściwego szkolenia urologów. EAU
powinna rekomendować szkolenie wszystkich praktykujących
urologów w zakresie nowych technik operacyjnych,
tak jak obecnie ma to miejsce w nauczaniu
laparoskopowej prostatektomii radykalnej z wykorzystaniem
robotów.
Bezpieczeństwo pacjenta
Bezpieczeństwo pacjenta jest najważniejsze. Doskonalenie
jakości opieki lekarskiej powinno być promowane
poprzez relacje EAU i organów politycznych (takich
jak Unia Europejska i rządy państw), krajowe stowarzyszenia
urologiczne, organizacje pacjenckie i wyspecjalizowane
grupy pozamedyczne.
EAU powinna promować wprowadzenie instruktażu
na temat bezpieczeństwa na początku każdego zabiegu
na sali operacyjnej. Ponadto, wprowadzone i rekomendowane
powinno być stosowanie listy kontrolnej
(UN Surgical Safety Checklist) w przypadku każdego
pacjenta, uznając to za najlepszą praktykę dla wszystkich
urologów w całej Europie.
Rozwój subspecjalizacji urologicznych
Subspecjalizacje powinny być zdefiniowane na podstawie
jednostki choroby, a nie wykorzystywanej techniki.
Prawdopodobnie terminy takie jak urologia rekonstrukcyjna
i endourologia znikną, ponieważ mogą
one dotyczyć wielu subspecjalizacji urologii.
Jest coraz bardziej prawdopodobne, że pacjenci będą
decydowali, by ich leczeniem częściej niż urolog ogólny
zajmował się urolog jednej z następujących subspecjalizacji:
- Urologia dziecięca. W opinii SPO urolodzy dziecięcy
powinni być kształceni najpierw w kierunku urologii
ogólnej, a dopiero później w kierunku chirurgii
dziecięcej.
- Urologia wieku młodzieńczego/wieku dorastania.
Urologia wieku młodzieńczego/wieku dorastania
łączy urologię dziecięcą z urologią dorosłych i jest
częścią urologii, która wymaga dalszego rozwoju.
Wiele zagadnień w tym zakresie wiąże się z neurourologią
i dotyczy dzieci, u których występuje
prawdopodobieństwo występowania problemów
urologicznych w dorosłym życiu.
- Urologia kobiet, urologia czynnościowa, neurourologia.
W wielu krajach urologią kobiet najczęściej
zajmują się uroginekolodzy. EAU powinna promować
tę subspecjalizację jako część urologii i rekomendować
ośrodki, gdzie urolodzy, należący
do wielodyscyplinarnych zespołów specjalistów,
mogliby się uczyć operacji naprawczych w obrębie
dna miednicy.
- Badania urodynamiczne są kluczem do zrozumienia
tych problemów i powinny być przeprowadzane
na oddziale urologicznym.
Wszyscy powinni otrzymać praktyczne szkolenie
w zakresie urodynamiki. Ze względu na to, że większość
chorób neurologicznych
ma wpływ na funkcjonowanie
układu moczowego
i tym samym na jakość życia, urolodzy powinni zająć się takimi
pacjentami w sposób kompleksowy, we współpracy
z innymi lekarzami i pracownikami zawodów
medycznych.
- Andrologia. Andrologią zajmują się przeważnie urolodzy,
chociaż w niektórych krajach urolodzy zajmują
się przypadkami andrologicznymi tylko w aspekcie
chirurgicznym, podczas gdy reszta zagadnień
pozostaje pod kontrolą lekarzy internistów.
Ci pacjenci powinni być objęci opieką zespołów
wielodyscyplinarnych kierowanych przez urologów.
- Kamica układu moczowego. Z technicznego punktu
widzenia opieka urologiczna nad pacjentami z kamicą
układu moczowego w ciągu ostatnich 20-30 lat
bardzo się rozwinęła. Kształcenie urologów zajmujących
się kamicą powinno być ukierunkowane na
sprawne opanowanie przez nich nowoczesnej technologii.
Pomimo postępu w tym obszarze, problem
nawrotów choroby jest nadal aktualny, a to oznacza,
że edukacja przyszłych urologów powinna obejmować
pełne spektrum opieki nad pacjentem:
postępowanie w stadium ostrym kamicy, leczenie
zachowawcze w kierunku samoistnego wydalenia
kamienia, zaawansowane procedury operacyjne,
ocenę stopnia ryzyka i zapobieganie nawrotom
formowania złogów.
- Urologia onkologiczna jest bardzo dobrze rozwiniętą
subspecjalizacją praktykowaną przez wielu specjalistów,
którzy zajmują się dużą liczbą pacjentów
z chorobami urologicznymi. Ta opieka powinna być
zapewniona przy wsparciu wielodyscyplinarnych
zespołów kierowanych przez urologów, w składzie
których znajdą się patolodzy, radioterapeuci i radiolodzy.
Żeby móc przewodzić takiej grupie specjalistów,
istotne jest, by w każdym ośrodku był urolog
- ekspert w dziedzinie onkologii urologicznej
oraz aby taki zespół został powołany.
Zbyt często pacjenci z nowotworami są konsultowani
i operowani przez urologów, a następnie
odsyłani do lekarzy onkologów w celu konsultacji
lub terapii uzupełniającej bez omówienia przypadku
przez zespół.
Wielodyscyplinarne zespoły specjalistów powinny
działać we wszystkich szpitalach oferujących chorym
opiekę w zakresie urologii onkologicznej - nie
tylko w dobrze zorganizowanych ośrodkach kształcenia
w szpitalach akademickich.
- Urologia transplantacyjna. Urologia transplantacyjna
prawie zniknęła z oddziałów urologicznych
w wielu krajach Europy. Mimo to ważne jest, aby
studenci byli kształceni w tym kierunku, ponieważ
wielu pacjentów po transplantacji nerek wymaga
oceny dolnego odcinka dróg moczowych i rola
urologa jest tu niezwykle istotna. Dlatego też nasza
rekomendacja zaleca uczestnictwo urologa w zespole
transplantacyjnym.
- Urologia rehabilitacyjna. W przypadku pacjentów,
których problemy urologiczne nie mogą być wyleczone,
w ułatwieniu ponownej integracji ze społeczeństwem
pomocna będzie rehabilitacja. Wykorzystując
różnego rodzaju techniki wpłynie ona na
poprawę jakości życia pacjenta i pozwoli uniknąć
powikłań. Rehabilitacja wymaga pracy zespołowej
i kompleksowego planu działania. Centra Doskonałości (Centers of Excellence)
Coraz więcej czynników będzie miało wpływ na rozwój
wysokiej jakości urologii:
- Pacjenci będą oczekiwali leczenia raczej przez subspecjalistów
niż przez urologów ogólnych.
- Regulacje EWDT limitują godziny pracy i szkolenia
młodych urologów.
- Rozwój nowych technologii, takich jak laparoskopia,
robotyka i terapia ogniskowa, wymaga specjalnego
kształcenia, jest bardzo kosztowny i potrzebuje
wysoko wyspecjalizowanych urologów.
- Wzrastająca ilość danych wskazuje na to, że jakość
chirurgii jest związana z liczbą zabiegów wykonywanych
przez specjalistę każdego roku i że osoba
chirurga powinna być uznana za czynnik prognostyczny
w osiąganych wynikach leczenia pacjenta.
Ta teza sprawdza się w przypadku raka pęcherza
(przezcewkowa resekcja guza pęcherza moczowego
i radykalna cystektomia z rozszerzoną limfadenektomią),
raka stercza (prostatektomia radykalna
i limfadenektomia) oraz raka jąder.
- Finansowanie istniejącej opieki zdrowotnej staje się
problemem. Uważamy, że liczba oddziałów urologicznych
będzie zredukowana i że EAU powinna
promować ideę Centers of Excellence. Byłby to sposób
na zmniejszenie kosztów, na zapewnienie młodym
urologom kształcenia i rozwijania umiejętności
w zakresie urologii na najwyższym poziomie oraz
na zapewnienie najlepszej opieki nad pacjentami.
- Miano Centre of Excellence powinno być przyznawane
wyłącznie ośrodkom charakteryzującym się
wymienionymi poniżej cechami. Lista takich ośrodków
powinna być zamieszczona na stronie internetowej
EAU, by ułatwić pacjentowi ich wybór.
EAU powinno rozwijać struktury, które będą odpowiedzialne
za wybór i akredytowanie Centres of
Excellence, mając na uwadze trzy cele:
- Podnoszenie poziomu usług urologicznych.
- Zapewnienie najwyższej jakości kształcenia w zakresie
urologii na studiach medycznych, podyplomowych
i dla specjalistów urologów.
- Udział w wysokiej jakości badaniach naukowych
z dziedziny urologii.
Akredytacja takich ośrodków odbywałaby się przy
użyciu szeregu mechanizmów. Ośrodki byłyby akredytowane
w zakresie określonych subspecjalizacji urologicznych,
bez wymogu prowadzenia przez każdy ośrodek
wszystkich subspecjalizacji.
Informacje dla społeczeństwa i dla pacjentów
EAU powinno zapewnić informacje dla społeczeństwa
i pacjentów o istocie dziedziny medycyny, jaką
jest urologia, o chorobach urologicznych, zapobieganiu
tym chorobom, diagnozowaniu i leczeniu. Takie
informacje powinny być także dostępne w internecie
i w broszurkach dla pacjentów. Broszurki/ulotki powinny
dotyczyć zarówno konkretnego problemu (typu
„panie doktorze, mam krew w moczu”), jak również
informować o procedurach postępowania (np.
wyjaśniać, w jakim celu wykonuje się przezcewkową
resekcję gruczołu krokowego i na czym taki zabieg polega).
Ponadto społeczeństwo i pacjenci powinni być
informowani na różne sposoby, w tym poprzez (1) wykorzystanie
reklam EAU emitowanych podczas popularnych
programów w kanałach telewizyjnych, takich
jak Eurosport oraz (2) poprzez rozwijanie koncepcji
zdrowia mężczyzn oraz porad dotyczących zmniejszenia
ryzyka i współpracy z lekarzami ogólnym. Wydaje
się ze wszech miar wskazane, żeby każda sekcja EAU
rozwinęła współpracę z organizacjami pacjenckimi
w celu dalszego propagowania edukacji pacjentów
i postępowania z osobami dotkniętymi problemami
urologicznymi.
Badania naukowe w dziedzinie urologii
EAU popiera rozwój wysokiej jakości badań naukowych
w Europie, których celem jest zapewnienie nowych
metod leczenia i poprawa opieki lekarskiej:
- Fundacja Badań Naukowych EAU (EAU Research
Foundation) powinna nadal aktywnie zachęcać
urologów, by wspólnie ubiegali się o granty naukowe.
Szczególna aktywność jest wymagana w okresie
ogłaszania zaproszeń do składania wniosków
na prowadzenie badań naukowych dofinansowywanych
przez Unię Europejską.
- Fundacja Badań Naukowych EAU powinna być może
stworzyć system wspierający realizację projektów
badawczych obejmujących swym zakresem kilka
subspecjalizacji urologicznych.
- Ważnym zadaniem Fundacji Badań Naukowych
EAU jest pozyskiwanie funduszy, zwłaszcza wobec
faktu wchodzenia w nową dekadę w momencie
stagnacji ekonomicznej. Inne źródła finansowania,
takie jak Bank Światowy czy Fundacja Billa i Melindy
Gatesów, mogą stać się potencjalnymi źródłami
finansowania wysokiej jakości wspólnych projektów
badawczych.
- EAU powinna zachęcać do udziału w badaniach
naukowych, które powinny być częścią programu
kształcenia w zakresie urologii.
- Rejestry Fundacji Badań Naukowych EAU (EAU-RF)
powinny być zgodne z obowiązującymi zaleceniami
dotyczącymi rejestrów badań naukowych.
Dokumentacja medyczna na wysokim poziomie
Dokumentacja medyczna pacjenta powinna być bazą
i stanowić łatwy dostęp do danych pacjenta, w tym wyników
jego leczenia. Elektroniczny sposób gromadzenia
danych będzie w przyszłości konieczny, aby ustalenia
i procedury mogły być przedstawione w sposób
pełny i uporządkowany. Biorąc pod uwagę obecne
problemy z dokumentacją pacjenta, urologia powinna
rozważyć możliwość wypracowania własnych, potencjalnie
wzorcowych standardów w tym obszarze.
Rozwój urologii w Europie
Według analiz SPO, EAU powinno wspierać rozwój
opieki urologicznej w mniej bogatych krajach Europy.
Praca ta powinna być prowadzona we współpracy
z krajowymi stowarzyszeniami i być wsparciem przy
ewentualnym doborze krajów bezpośrednio współpracujących.
Aby ułatwić zarówno tę, jak i inne formy
współpracy, SPO uważa za wskazane zasugerowanie
krajowym stowarzyszeniom, aby wytypowały członka
zarządu na delegata bezpośrednio współpracującego
z EAU.
Działanie na rzecz urologi i dostępnej:
społeczeństwo i politycy
W opinii SPO kolejna dekada będzie się koncentrowała
na pacjencie i jego punkcie widzenia. Pacjenci muszą
być dobrze poinformowani w celu dokonywania
świadomych wyborów. Kluczem do większego zaangażowania
pacjentów i społeczeństwa może być strona
internetowa EAU z wartościowymi informacjami
uwzględnionymi w tym dokumencie.
Być może najtrudniejszym zadaniem jest przybliżenie
urologii politykom, mając na uwadze ich różne polityczne
zobowiązania i sprzeczne priorytety. Prawdopodobnie
wskazane będzie, aby EAU rozwinęła kompetencje
lobbystyczne, a sąsiedztwo głównej siedziby
EAU i Brukseli może być tu szczęśliwym zbiegiem
okoliczności. Być może razem z krajowymi stowarzyszeniami
uda się nam rozwinąć współpracę z grupą
polityków w całej Europie, którzy będą promowali
urologię jako specjalizację, której istotną rolą jest zapobieganie
i leczenie schorzeń urologicznych dotykających
starzejącą się populację Europy.
Wnioski
Niniejszy dokument przedstawia naszą wizję urologii
i jej rozwoju w ciągu kolejnych 10 lat. Wierzymy,
że będzie koncentrowała się na pacjencie, na edukacji
i informowaniu oraz na jakości opieki urologicznej
realizowanej przez dobrze wykształconych urologów
i pracowników innych zawodów medycznych.
Udział autorów: Paul Abrams miał pełny dostęp do wszystkich danych
i bierze odpowiedzialność za integralność danych i dokładność analizy danych.
Koncepcja i projekt: Abrams, Brausi, Buntrock, Ebert, Hashim, Tiselius,
Wyndaele.
Pozyskiwanie danych: Abrams, Brausi, Buntrock, Ebert, Hashim, Tiselius,
Wyndaele.
Analiza i interpretacja danych: Abrams, Brausi, Buntrock, Ebert, Hashim,
Tiselius, Wyndaele.
Szkic dokumentu: Abrams, Brausi, Buntrock, Ebert, Hashim, Tiselius,
Wyndaele.
Recenzja pracy pod względem istotnej zawartości intelektualnej:
Abrams, Brausi, Buntrock, Ebert, Hashim, Tiselius, Wyndaele.
Artykuł opublikowany w „European Urology” vol. 61, issue 3, March 2012.
Tłumaczenie i przedruk za zgodą EAU.
Tłumaczenie Ela Ziółkowska
Communication&CME-CPD
Project Manager