Radioterapia po radykalnej prostatektomii: wpływ na przerzuty odległe i na przeżywalność chorych

Radiation Therapy After Radical Prostatectomy: Impact on Metastasis and Survival

Boorjian SA, Karnes RJ, Crispen PL, Rangel LJ, Bergstralh EJ, Blute ML Oddział Urologii Onkologicznej, Fox Chase Center, Filadelfia, Pensylwania Oddział Urologii, Mayo Medical School i Mayo Clinic, Rochester, Minesota

Mimo rozpowszechnienia badań przesiewowych i wykrywania raka stercza w coraz mniej zaawansowanych stadiach nadal u ok. 38-52% chorych po prostatektomii radykalnej wykrywa się chorobę zaawansowaną miejscowo, a w 5-letniej obserwacji u 15-40% następuje biochemiczny nawrót choroby. Uzupełniające leczenie radioterapią adjuwantową (do 90 dni od radykalnej prostatektomii) i ratującą życie (salvage) (po 90 dniach od prostatektomii radykalnej) jest oceniane pod kątem wpływu na postęp kliniczny choroby i przeżywalność chorych. W prezentowanym badaniu porównano czynniki kliniczne i patologiczne w grupie 361 chorych, którzy otrzymali adjuwantową radioterapię, z grupą kontrolną, która nie otrzymywała radioterapii. Średni czas obserwacji wynosił 11 lat w każdej z badanych grup. Przeżywalność pooperacyjną analizowano przy użycia testu Kaplana-Meiera i porównano za pomocą testu log-rank. Grupę 2657 chorych z nawrotem biochemicznym po prostatektomii radykalnej oceniono niezależnie, za pomocą analizy według modelu Coxa pod kątem wpływu radioterapii salvage na postęp choroby i przeżywalność chorych. Badanie to miało charakter retrospektywny i nierandomizowany. Wyniki potwierdziły znamienną poprawę u chorych po naświetlaniu adjuwantowym po porównaniu czasu bez nawrotu biochemicznego (63% vs 45%, p<0,001), czasu bez wznowy miejscowej (97% vs 82%, p<0,001) i opóźnienie konieczności włączania leczenia hormonalnego (17% vs 28%, p= 0,002). Natomiast naświetlanie adjuwantowe nie wpływa na pojawienie się przerzutów odległych i całkowite przeżycie chorych (p=0,94 i p= 0,27). Z grupy 2657 chorych, którzy mieli wznowę biochemiczną po radykalnej prostatektomii, 856 chorych (32,3%) otrzymało radioterapię salgave ( po 90 dniach od radykalnej prostatektomii). W analizie wieloczynnikowej radioterapii salvage stwierdzono obniżenie ryzyka miejscowej wznowy (HR 0,13, 95% CI 0,06-0,28, p<0,001), opóźnienie wdrożenia hormonoterapii (HR 0,81, 95% CI 0,71-0,93, p=0,003) oraz opóźnienie pojawienia się przerzutów odległych (HR 0,24, 95% CI 0,13-0,45, p<0,0001). Nie stwierdzono wpływu na przeżywalność chorych (p=0,48).

Radioterapia adjuwantowa i salvage poprawia miejscową kontrolę choroby i opóźnia wdrożenie hormonoterapii, lecz nie poprawia przeżywalności chorych. Rozważając skierowanie chorych do adjuwantowej radioterapii, należy przeanalizować potencjalne korzyści, pamiętając o toksyczności leczenia. Pooperacyjna radioterapia jest w 10-20% przypadków związana z objawami niepożądanymi ze strony układu moczowego i pokarmowego. W badaniu SWOG ART opisano zapalenie odbytnicy i krwawienia w 3,2% przypadków, zwężenia cewki moczowej w 17% i nietrzymanie moczu w 6,5% przypadków. Całkowita częstość objawów ubocznych w grupie po naświetlaniu adjuwantowym była znamiennie wyższa w porównaniu do grupy kontrolnej (28,8% vs 11,9%). W naświetlaniu typu salvage biegunki występowały w 31%, a zapalenia odbytnicy w 41% przypadków. W ocenie autorów kwalifikacja chorych do adjuwantowej radioterapii powinna uwzględniać potencjalnie lepszą kontrolę choroby nowotworowej, ale również jakość życia chorych po radioterapii.

Opracował: dr med. Tomasz Drewniak