Przegląd Urologiczny 2009/6 (58) wersja do druku | skomentuj ten artykuł | szybkie odnośniki
 
strona główna > archiwum > Przegląd Urologiczny 2009/6 (58) > 3rd North Eastern European Meeting of the...

3rd North Eastern European Meeting of the European Association of Urology

W dniach 10-12 września br. w salach hotelu Radisson SAS w Szczecinie odbyły się obrady 3rd North Eastern European Meeting of the European Association of Urology.

Cykl spotkań o tej nazwie zainaugurowano w 2007 roku, kiedy gospodarzem było Tampere w Finlandii. Rok temu uczestników gościło Wilno na Litwie, a tym razem zaszczyt ten spotkał Polaków. Na program naukowy składało się 107 zakwalifikowanych przez Komitet Naukowy prac posterowych oraz 15 wykładów wygłaszanych na sesjach plenarnych. Przybyli uczestnicy reprezentowali 15 krajów, często dość odległych od basenu Morza Bałtyckiego, któremu dedykowana jest ta impreza. Jak zwykle głównym celem spotkania było zapoznanie uczestników z najbardziej aktualnymi informacjami z różnych dziedzin urologii oraz stworzenie okazji do prezentacji wyników własnych prac badawczych. Program konferencji został skonstruowany w ten sposób, że sesje plenarne z wykładami zaproszonych gości przeplatane były sesjami plakatowymi poświęconymi poszczególnym działom urologii.

Pierwszego dnia uczestników i gości serdecznie powitał przewodniczący spotkania, prof. Andrzej Sikorski. Rektor Pomorskiej Akademii Medycznej, prof. Przemysław Nowacki wyraził swoją radość z faktu, że to właśnie Szczecin został wybrany przez władze EAU na miejsce obrad oraz życzył owocnych obrad przebiegających w przyjaznej naukowo-towarzyskiej atmosferze. Oficjalnegootwarciaobrad dokonali prof. Walter Artibani (Padwa, Włochy), sekretarz generalny i wykonawczy EAU oraz prof. Marek Sosnowski, prezes Polskiego Towarzystwa Urologicznego.

Po ceremonii otwarcia odbyła się pierwsza sesja plenarna prowadzona przez prof. Artibaniego i prof. Sikorskiego. Pierwszy wykład wygłosił prof. Tomasz Demkow, który zaprezentował aktualne dane i wytyczne dotyczące leczenia raka prącia w zależności od stopnia zaawansowania. Metody chirurgicznego leczenia zwężeń cewki moczowej zostały przedstawione przez dr. Larsa Grenabo z Göteborga (Szwecja), który bazował przy tym na swoim materiale 272 chorych leczonych z tego powodu od 1998 roku w Oddziale Urologii Sahlgrenska University Hospital. Doktor Grenabo podkreślił istotną jego zdaniem rolę profilaktykipodpostaciąunikanianiepotrzebnych, jatrogennych urazów cewki moczowej, konieczność wytwarzania w pewnych sytuacjach przetoki cewkowej na kroczu oraz ostrzegł przed wykonywaniem uretrotomii w obrębie cewki prąciowej i więcej niż 1-2 tych zabiegów w przypadku cewki opuszkowej. Zadane przez jednego ze słuchaczy pytanie o problemy z wytryskiem występujące u chorych po operacjach cewki moczowej przypomniało uczestnikom wagę tego często ignorowanego przez urologów aspektu chirurgii cewki. Profesor Kazimierz Krajka wy-głosił wykład na temat historii i aktualnych wytycznych dotyczą-cych zachowawczego i zabiegowego leczenia choroby Peyroniego. Jako ostatni w tej sesji wystąpił prof. Michael Marberger (Wiedeń, Austria), przewodniczący Biura Regionalnego EAU. W niezwykle ciekawy sposób wygłosił wykład na temat plusów i minusów obrzezania ("Why circumcision is not mutilation"). W klarowny i przekonujący sposób przedstawił medyczne argumenty świadczące o tym, że obrzezanie noworodków nie wywołuje praktycznie żadnych skutków ubocznych, jednocześnie przynosząc bardzo wymierne korzyści w postaci obniżenia o połowę ryzyka infekcji HIV, redukcji ryzyka zakażeń HPV oraz raka szyjki macicy u partnerek, obniżenia odsetka zakażeń dróg moczowych i odpływów wstecznych pęcherzowo-moczowodowych, o ograniczeniu ryzyka raka prącia nie wspominając. Jako końcowego argumentu użył wniosku z pracy Baumana mówiącego o tym, że "...kobiety uważają obrzezane prącia za bardziej estetyczne..." ("...women consider a circumcised penis as more aesthetical...").

Fotografia 1
Prof. Andrzej Sikorski otwiera obrady NEEM (fot. M. Słojewski)
Fotografia 2
Prof. Walter Artibani w czasie swojego wykładu (fot. M. Soczawa)

Trzy sesje plakatowe poświęcone zostały rakowi stercza, BPH i biopsji stercza oraz rakowi pęcherza moczowego. Podczas pierwszej z nich, prowadzonej przez Serdara Degera z Berlina oraz Mindaugasa Jievaltasa z Kowna (Litwa), zaprezentowano 17 plakatów, których tematyka obejmowała epidemiologię, nauki podstawowe, m.in. aspekty genetyczne, wczesne wykrywanie, obrazowanie, anatomię chirurgiczną, zaburzenia naczyniowe po leczeniu radykalnym i chemioterapię raka stercza. W tej sesji prezentowana była praca dr. Artura Lemińskiego ze Szczecina, pt. "Trinucleotide repeat length polymorphism of the androgen receptor gene - a step forward in understanding the pathogenesis of prostate cancer", która zdobyła drugą nagrodę ufundowaną przez firmę Richard Wolf.

Prowadzący drugą sesję prof. Romuald Zdrojowy (Wrocław) i dr Adam Gołąb (Szczecin) podsumowali ją jako wyjątkowo interesujący zestaw prac przedstawionych przez obiecujących i utalentowanych mówców. Spośród nich dwóch zostało laureatami nagród. Odpowiednio druga i trzecia nagroda kongresu, ufundowane przez firmę Karl Storz, przypadły dr. M.A.Skrzypczykowi z Warszawy za pracę pt. "Is there a need of routine pathological examination of all tissue specimens taken during benign prostate hyperplasia surgery?" oraz dr. Teemu Murtoli (Tampere, Finlandia) za plakat pt. "Comparative effects of rosuvastatin and simvastatin on growth of normal prostatic epithelial cells at clinically relevant concentrations". W sesji dotyczącej raka pęcherza moczowego przedstawiono 13 plakatów, a dyskusję poprowadzili dr D. Melons z Kowna (Litwa) i prof. Walter Artibani. Prace obejmowały szerokie spektrum zagadnień - od problemów z zakresu nauk podstawowych (m.in. polimorfizmów genowych i ekspresji białek efektorowych), trafności i możliwości przewidywania rozwoju choroby na etapie wczesnego jej rozpoznania, aż do roli laparoskopii w leczeniu raka przejściowokomórkowego górnych dróg moczowych i problemów klinicznych związanych z odprowadzeniem moczu po cystektomii radykalnej.

Fotografia 3
Prof. Michael Marberger i prof. Andrzej Sikorski wręczają nagrodę dr. Ahmedowi Gökçe z Turcji (fot. M. Soczawa)

Popołudniowy program naukowy rozpoczął się sesją plenarną, której roboczy tytuł brzmiał "Early diagnosis of prostate cancer". Aktualne dane na ten temat przedstawił w wykładzie wprowadzającym prof. Michael Graefen z Hamburga. Doktor Adam Gołąb radził z kolei, jak wykonywać biopsję stercza, aby uniknąć wykrywania raków, które nie powinny być wykryte. Kluczem do powodzenia jest, jego zdaniem, bardzo dokładna informacja przekazana pacjentowi o celu biopsji, ścisłe monitorowanie poziomu PSA u młodszych pacjentów, szersze wprowadzenie i użycie nowych biomarkerów raka stercza (takich jak PCA3), zastosowanie nomogramów, skuteczne leczenie stanów zapalnych stercza odpowiedzialnych za wzrost poziomu PSA oraz optymalna kwalifikacja do ponownej biopsji i diagnostyczno-leczniczej elektroresekcji stercza u chorych z objawami ze strony dolnych dróg moczowych. Profesor Romuald Zdrojowy w oparciu o aktualne informacje literaturowe i wytyczne EAU podsumował dane na temat opcji terapeutycznych i osiąganych wyników leczenia w przypadkach wznowy biochemicznej po leczeniu radykalnym. Jako ostatni zaproszony gość w tej sesji wystąpił dr Serdar Deger z doskonałą prezentacją na temat laparoskopowego pobrania nerek od żywych dawców. Reprezentuje on wiodący pod tym względem ośrodek w Europie - Klinikę Uniwersytecką Charité w Berlinie, w której od 1999 roku wykonano ponad 200 operacji tego typu. W jego opinii laparoskopowa nefrektomia u żywego dawcy powinna być uważana za standard postępowania ze względu na korzyści, jakie oferuje dawcy w aspekcie bólu pooperacyjnego, utraty krwi, czasu hospitalizacji itp. przy braku jakichkolwiek niekorzystnych aspektów dla biorcy i dla jakości pobranego narządu. Wszystkie prezentacje kończyły się żywą dyskusją uczestników sesji.

Fotografia 4
Dr Tomasz Drewa z Bydgoszczy odbiera nagrodę z rąk prof. Andrzeja Sikorskiego i prof. Michaela Marbergera (fot. M. Soczawa)

W piątkowe popołudnie odbyły się dwie sesje plakatowe. Sesja prowadzona przez prof. Jensa Nordlinga (Herlev, Dania) koncentrowała się na problemach pęcherza nadreaktywnego, nietrzymania moczu, zapalenia stercza oraz tzw. miscellaneous. Wśród dwunastu zaprezentowanych plakatów znalazła się praca pt. "Prevalence of asymptomatic inflammatory prostatitis in ageing male with lower urinary tracts symptoms" dr. Kristo Ausmeesa z Tartu (Estonia), która zdobyła pierwszą nagrodę, ufundowaną przez firmę Karl Storz. Laureatem trzeciej nagrody, ufundowanej przez firmę Richard Wolf, był dr Ahmet Gökçe (Hatay, Turcja), autor pracy "Improvement of nocturnal enuresis after adenotonsillectomy in children with obstructive sleep apnea syndrome". Ostatnia sesja tego dnia, prowadzona przez dr. Serdara Degera oraz dr. Tomasza Borkowskiego (Warszawa) zgromadziła 14 plakatów poświęconych głównie tematowi chirurgicznego leczenia raka nerki. Najżywiej dyskutowane były dwie prace pochodzące z Kliniki Urologii w Gdańsku, dotyczące doświadczeń z radioablacji guzów nerek. Swoją opinią na ten temat podzielił się prof. Marberger, który podkreślił konieczność ustalenia dokładnego rozpoznania histologicznego przed wdrożeniem leczenia oraz wyraźnego rozróżnienia pomiędzy badanymi przez autorów zmian w subpopulacjach ciał monoklonalnych we krwi obwodowej jako objawów odpowiedzi systemowej na termoablację od objawów lokalnej reakcji zapalnej. Piątkowy program naukowy zakończyła ciekawa debata zatytułowana "Androgen supplementation in aging males", którą poprowadziła prof. Barbara Darewicz (Białystok). Reprezentujący opcję "kontra" dr Tomasz Drewa przytoczył argument braku dobrze udokumentowanej skuteczności zastosowania testosteronu w leczeniu chorób związanych z wiekiem, takich jak otyłość, nadciśnienie tętnicze, choroby serca, zespół metaboliczny i osteoporoza. Przypomniał również o tym, że wciąż istnieją kontrowersje dotyczące związku pomiędzy kancerogenezą w raku stercza a testosteronem. Opcję "pro" reprezentował dr Paul Korrovits z Tartu (Estonia), który z kolei przekonywał zebranych, że stosowanie długo działających preparatów testosteronu jest bezpieczne i korzystne dla różnych aspektów jakości życia mężczyzn pod warunkiem, że przed rozpo-częciem suplementacji zostanie dokładnie oszacowane ryzyko raka stercza (DRE, PSA), a terapia jest prawidłowo monitorowana.

Wykład dotyczący wyników leczenia powierzchownych nowotwo-rów pęcherza moczowego z zastosowaniem cystoskopii fluororescencyjnej, sponsorowany przez firmę GE Healthcare, wygłosił prof. Michael Marberger. Temat wykładu brzmiał: "Results from the hexaminolevulinate recurrence study (PC B305)". Zgodnie z przytoczonymi przez autora danymi czynnik ten poprawia wykrywalność zmian Ta/T1 o 16,9%, a 32% chorych z rakiem typu CIS jest diagnozowanych jedynie dzięki zastosowaniu hexviksu. Jego zastosowanie znacząco redukuje również odsetek nawrotów po 9 miesią-cach od pierwotnego rozpoznania przy jednocześnie takim samym profilu bezpieczeństwa jak zabiegi wykonywane w świetle białym.

W piątkowy wieczór wszyscy delegaci zostali zaproszeni na uro-czystą kolację, w czasie której była okazja do bliższego poznania kolegów z innych ośrodków. Specjały polskiej kuchni oraz taneczna muzyka zespołu Riverboat Ramblers sprzyjały nieformalnemu charakterowi spotkania.

Sobotnia sesja plenarna, pt. "Prostate cancer - the burden of treatment" była serią znakomitych wykładów wygłoszonych przez autorytety w swojej dziedzinie. Rozpoczął prof. Jens Nordling, który mó-wił o zaburzeniach mikcji będących następstwem terapii raka stercza. Szczególną uwagę zwrócił na konieczność rozróżnienia zaburzeń zależnych od dysfunkcji zwieracza od zaburzeń czynnościowych pęcherza moczowego. Profesor Andrzej Sikorski w swoim wykładzie skupił się na zaburzeniach wzwodu u chorych z rakiem stercza. Jego zdaniem kluczem do sukcesu terapii tej grupy pacjentów jest identyfikacja mężczyzn aktywnych seksualnie jeszcze przed wdrożeniem leczenia radykalnego i przeprowadzenie prostatektomii radykalnej z doskonałą znajomością anatomii. Postęp w zakresie technik chirurgicznych pod postacią technik termalnych z użyciem robota, technika "veil of Aphrodite", preparowanie pęczków naczyniowo-nerwowych bez użycia diatermii lub klipsów oraz rekonwalescencja pooperacyjna z zastosowaniem urządzeń próżniowych, inhibitorów PDE-5 i iniekcji do ciał jamistych dają nadzieję na zachowanie kompromisu pomiędzy wynikiem onkologicznym a chęcią zachowania czynności erekcyjnej. Michael Graefen z Hamburga zaprezentował aktualne opinie na temat działań niepożądanych ablacji androgenowej. Z przytoczonych przez niego danych wynika, że prawdopodobieństwo wystąpienia złamań patologicznych w przebiegu osteoporozy wywołanej manipulacjami hormonalnymi sięga 45%. Dodatkowymi czynnikami ryzyka są palenie tytoniu, niskie spożycie wapnia i siedzący tryb życia. W celu uniknięcia tych i innych niepożądanych skutków dr Graefen radził, aby informować chorych o grożącym ryzyku, rozważyć stosowanie bisfosfonianów lub tamoksifenu oraz stosowanie odroczonej bądź przerywanej ablacji androgenowej. Następnie prof. Walter Artibani z Padwy przedstawił wykład typu "state-of-the-art" pod jednoznacznym tytułem "Co urolog powinien wiedzieć o nietrzymaniu moczu u kobiet" ("What urologist needs to know in female stress incontinence"), w którym dał kompletny przegląd pojęć stosowanych w tej dziedzinie, dostarczył danych epidemiologicznych oraz wytłumaczył patofizjologiczne podstawy choroby. W następnej części wykładu dokonał przeglądu metod diagnostycznych i głównych trendów w terapii.

Fotografia 5
Goście ze Skandynawii: Lars Grenabo (Szwecja) i Jens Nordling (Dania) (fot. M. Słojewski)

Do zakończenia programu naukowego NEEM pozostały jeszcze dwie sesje posterowe. Sesja szósta prowadzona była przez prof. Damiana Argirovicia (Belgrad, Serbia) i prof. Kazimierza Krajkę. Tematyka w niej poruszana koncentrowała się głównie na problemach schorzeń zewnętrznych narządów płciowych. Spośród 16 prezentowanych prac większość dotyczyła nowotworów jądra oraz różnych aspektów leczenia żylaków powrózka nasiennego. Sesji nr 7 przewodniczyli wspólnie prof. Michael Marberger i dr Marcin Słojewski (Szczecin), którzy zgodnie uznali swoją sesję o nazwie "Stones and reconstruction" prawdziwym "miksem" tematycznym. Poruszano tak różne tematy, jak wyniki ureterorenoskopii i chirurgii przezskórnej w leczeniu kamicy, rezultaty leczenia zwężeń cewki moczowej, modyfikacjezespoleńmoczowodowo-jelitowychiodczucia bólu w czasie seansów ESWL. Przewodniczący nominowali do nagrody pracę badawczą dr. Tomasza Drewy z Katedry i Kliniki Ogólnej, Onkologicznej i Dziecięcej Collegium Medicum w Bydgoszczy, pt. "Hair stem cells for bladder regeneration in rats, preliminary results". Autor otrzymał pierwszą nagrodę spotkania, ufundowaną przez firmę Richard Wolf.

W ostatniej sesji plenarnej dotyczącej perspektyw chemoprewencji raka stercza prof. Artibani przedstawił dane dotyczące potencjalnego ryzyka wynikającego zarówno z wczesnego rozpoznania na skutek skriningu, jak i wczesnej chemoprewencji raka stercza. W konkluzji swojego wykładu stwierdził, że leki najbardziej obiecujące w dziedzinie chemoprewencji, tzn. finasteryd i dutasteryd, okazały się mieć bardzo podobną skuteczność w zapobieganiu głównie nowotworom o niskim ryzyku onkologicznym, wykazując przy tym znaczące objawy niepożądane głównie w zakresie funkcji seksualnych. Jego zdaniem wciąż brak jest przekonujących danych na temat czasu trwania prewencji, analizy ekonomicznej, skuteczności i wpływu na umieralność populacji mężczyzn przyjmujących te preparaty. Profesor Marberger większość z przytoczonych przez siebie argumentów za chemoprewencją zaczerpnął z wyników badania REDUCE. Przyznał, że kandydaci do tego typu postępowania powinni być rekrutowani z grupy mężczyzn wysoko zmotywowanych, o wysokim ryzyku wystąpienia raka stercza i/lub progresji BPH, a kryteria włączenia powinny zawierać wysoki poziom PSA (>3 ng/ml), dużą objętość stercza (>40 ml), dodatni wywiad rodzinny i negatywny wynik biopsji stercza w przeszłości.

Komentarzem zamykającym 3rd North Eastern European Meeting of the European Association of Urology podzielił się profesor Marberger. Podziękował on lokalnym organizatorom oraz zaanonsował następne spotkanie z tej serii, które odbędzie się w Kopenhadze we wrześniu 2010 roku. Profesor Andrzej Sikorski podziękował za zaszczyt goszczenia uczestników bardzo udanego spotkania. Stwierdził również, że na wysoki poziom naukowy obrad złożyły się zarówno doskonałe obrady plenarne, jak i duży odzew naukowy w postaci liczby i jakości zgłoszonych prac. Wyraził również nadzieję, że idea NEEM będzie kontynuowana przy współpracy EAU i lokalnych ośrodków urologicznych.

dr n. med. Marcin Słojewski
Katedra i Klinika Urologii Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie
kierownik kliniki: prof. dr hab. med. Andrzej Sikorski

prof. dr hab. med. Andrzej Sikorski
Katedra i Klinika Urologii Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie
kierownik kliniki: prof. dr hab. med. Andrzej Sikorski