Kolonizacja cewników DJ przez bakterie

Streszczenie pracy doktorskiej
Promotor: dr hab. med. Waldemar Różański, prof. UM w Łodzi

Wprowadzenie i cel pracy

Cewnik podwójnie zagięty umożliwia swobodny odpływ moczu z górnych dróg moczowych. Długotrwałe utrzymywanie cewnika w drogach moczowych sprzyja kolonizacji bakteryjnej zarówno jego powierzchni, jak i moczu. Wyniki niektórych badań wskazują na brak zgodności między badaniem bakteriologicznym moczu a wykonanym w późniejszym terminie badaniem bakteriologicznym cewnika. Dotyczy to zarówno samej obecności zakażenia bakteryjnego, jak i rodzaju wyhodowanego drobnoustroju. Dane w tym zakresie są niejednoznaczne, dlatego też postanowiłem podjąć własne badania w tym zakresie. Celem mojej pracy była:

ocena częstości kolonizacji cewnika i zakażenia moczu

analiza rodzajów drobnoustrojów wyizolowanych z cewników i z moczu

ocena zależności pomiędzy kolonizacją cewnika a zakażeniem moczu

ocena zależności pomiędzy kolonizacją cewnika i zakażeniem moczu a płcią, występowaniem cukrzycy, czasem utrzymywania cewnika w drogach moczowych oraz przyczyną i metodą założenia cewnika.

Materiał i metody

Do badania zakwalifikowanogrupę65pacjentów(39kobieti26męż-czyzn) w wieku od 22 do 75 lat, hospitalizowanych w latach 2005-2006 w I i II Klinice Urologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, u których do światła dróg moczowych wprowadzono poliuretanowe cewniki podwójnie zagięte. U każdego pacjenta zostało wykonane badanie bakteriologiczne moczu przed założeniem cewnika. W badaniu wzięli udział wyłącznie pacjenci, u których uzyskano wstępnie jałowy posiew moczu. Po kwalifikacjipacjentadoudziałuwbadaniu zbierano dane dotyczące wieku, współistnienia cukrzycy, przyczyny i metody założenia cewnika. Cewniki wprowadzano z po-wodu kamicy dróg moczowych, wodonercza lub zwężenia moczowodu. Pacjentów podzielono na trzy grupy w zależności od czasu utrzymywania cewnika podwójnie zagiętego w drogach moczowych: do 30 dni, od 30 do 90 dni, powyżej 90 dni. Powyższe grupy nie różniły się istotnie statystycznie pod względem płci i wieku. Po założeniu cewnika wszyscy chorzy otrzymywali ciprofloksacynęprzez okres od 5 do 7 dni. U każdego pacjenta zostało wykonane badanie bakteriologiczne moczu przed usunięciem cewnika podwój-nie zagiętego z dróg moczowych. Usunięte cewniki podzielono w warunkach aseptycznych na odcinek miedniczkowy, moczowodowy i pęcherzowy, a następnie poddano ocenie bakteriologicznej zgodnie z obowiązującymi standardami analizy mikrobiologicznej. Protokół badania został zaakceptowany przez Komisję Bioetyki Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Wszystkie osoby zakwalifikowane do badania wyraziły pisemną zgodę na udział w badaniu.

Wyniki

Tylko w jednym przypadku z 65 uzyskano jałowy wynik posiewu cewnika podwójnie zagiętego. Flora bakteryjna kolonizująca cewnik wykazywała dużą różnorodność. W 42 przypadkach z usuniętych cewników Double-J wyizolowano jeden rodzaj bakterii. W pozostałych 22 przypadkach cewniki kolonizowane były przez więcej niż jeden rodzaj patogenu, w tym z 18 cewników wyizolowano dwa rodzaje bakterii, a z 4 cewników trzy rodzaje bakterii. W przypadku 50 cewników stwierdzono ten sam rodzaj florybakteryjnejkolonizującej wszystkie trzy odcinki cewnika. Z 12 cewników wyizolowano dwa różne rodzaje bakterii, natomiast z 2 cewników wyizolowano trzy różne rodzaje bakterii stwierdzone w trzech różnych odcinkach. Najczęściej izolowanymi rodzajami bakterii z powierzchni cewnika były: Staphylococcus aureus, Enterococcus faecalis, Pseudomona aeruginosa, Escherichia coli, Staphylococcus epidermidis. Obecność bakterii stwierdzono 17 próbkach moczu, pobranych przed usunięciem cewnika. Z próbek moczu wyizolowano trzy rodzajów drobnoustrojów: Escherichia coli, Staphylococcus epidermidis, Staphylococcus aureus.

Tylko w 11 przypadkach wynik posiewu moczu oraz z usuniętego cewnika był zgodny. W 5 posiewach moczu i z cewnika wyizolowano Staphylococcus epidermidis, w 3 przypadkach Staphylococcus aureus, a w 2 przypadkach Escherichia coli. W jednym przypadku uzyskano jednocześnie jałowy wynik posiewu moczu i z cewnika. W 54 przypadkach uzyskano niezgodny wynik posiewu moczu i z cewnika. W 47 przypadkach uzyskano jałowy posiew moczu, przy dodatnim wyniku posiewu z usuniętego cewnika, natomiast w 7 przypadkach wyizolowano różną floręzmoczuicewnika.

Nie zanotowano istotnej statystycznie zależności pomiędzy wynikiem posiewu moczu a liczbą drobnoustrojów wyizolowanych z powierzchni cewnika, a także wynikiem posiewu z poszczególnych odcinków cewnika w badanej zbiorowości. Analiza uzyskanych wyników nie wykazała zależności pomiędzy liczbą drobnoustrojów kolonizujących poszczególne odcinki cewnika a rodzajem drobnoustroju wyizolowanego z moczu.

Analiza statystyczna uzyskanych wyników wykazała statystycznie istotną zależność pomiędzy wynikiem posiewu moczu a czasem utrzymywania cewnika w drogach moczowych. Dłuższy czas utrzymywania cewnika w drogach moczowych wiązał się z większym ryzykiem zakażenia moczu. Nie zanotowano istotnej zależności wyniku posiewu moczu od płci, występowania cukrzycy, przyczyny i metody założenia cewnika do dróg moczowych. Nie zaobserwowano ponadto zależności rodzaju bakterii wyizolowanej z próbki moczu od metody wprowadzenia cewnika do dróg moczowych. W badanej zbiorowości nie zanotowano istotnej zależności pomiędzy liczbą drobnoustrojów wyizolowanych z cewnika a płcią, występowaniem cukrzycy, czasem utrzymywania cewnika i metodą wprowadzenia cewnika do dróg moczowych. Analiza statystyczna nie wykazała istotnej zależności pomiędzy liczbą drobnoustrojów wyizolowanych z poszczególnych odcinków cewnika a płcią, wystę-powaniem cukrzycy, czasem utrzymywania cewnika, przyczyną i metodą założenia cewnika ani rodzajem bakterii kolonizującej mocz.

Wnioski

Utrzymywanie cewnika Double-J w drogach moczowych obarczone jest bardzo dużym ryzykiem jego kolonizacji przez drobnoustroje, podczas gdy ryzyko zakażenia moczu jest około czterokrotnie mniejsze. Obserwuje się znaczną różnorodność florybakteryjnejkolonizującej powierzchnię cewnika podwójnie zagiętego, przy czym najczęściej izolowanymi rodzajami bakterii były: Staphylococcus aureus, Enterococcus faecalis i Pseudomonas aeruginosa. Z próbek moczu wyizolowano natomiast tylko trzy rodzaje drobnoustrojów: Escherichia coli, Staphylococcus epidermidis, Staphylococcus aureus. Istnieje duża rozbieżność pomiędzy wynikiem posiewu cewnika podwójnie zagiętego i moczu, zarówno w zakresie obecności zakażenia, jak i rodzaju wyizolowanego drobnoustroju.

Obserwuje się istotną statystycznie zależność pomiędzy wynikiem posiewu moczu a okresem utrzymywania cewnika podwójnie zagię-tego w drogach moczowych. Nie notuje się natomiast analogicznej zależności pomiędzy kolonizacją cewnika a czasem jego utrzymywa-nia w drogach moczowych. Nie obserwuje się ponadto zależności pomiędzy zakażeniem cewnika i moczu a występowaniem cukrzycy, płcią oraz przyczyną i metodą wprowadzenia cewnika.

dr n. med. Rafał Kliś
II Klinika Urologii UM w Łodzi