Nauczanie ultrasonografii w urologii

Dla każdego już dzisiaj, w tym dla środowiska urologicznego, jest oczywiste i bezdyskusyjne, że ultrasonografiairóżnerodzaje badań usg powinny być częścią edukacji urologów w trakcje realizacji programu specjalizacyjnego i w systemie ustawicznego szkolenia podyplomowego w urologii.

Istnieje cały szereg przesłanek i dowodów potwierdzających to twierdzenie.
• Badanie usg jest naturalnym przedłużeniem badania przedmiotowego i podmiotowego, zarówno jeśli dotyczy badań przez powłoki ciała (nerki, przestrzeń zaotrzewnowa, pęcherz moczowy), badań przezskórnych (moszna, prącie), jak też badań przezodbytniczych (stercz, pęcherzyki nasienne, pęcherz moczowy, przepona miednicy mniejszej).
• Usg jest badaniem w pełni bezpiecznym, powtarzalnym, bez przeciwwskazań, możliwym do wykonania tak często, jak często je trzeba wykonać (monitorowanie regresji i progresji zmian oraz efektów leczenia zachowawczego i operacyjnego).
• Jest badaniem zarówno morfologicznym, jak i czynnościowym (zaleganie moczu w pęcherzu moczowym, ocena pęcherza neurogennego, ocena stopnia nietrzymania moczu i zwieraczy cewki moczowej, ocena unaczynienia narządów i ich nieprawidłowych zmian morfologicznych).
• Jest najprostszym i najtańszym badaniem obrazowym do monitorowania biopsji, drenaży, zabiegów endoskopowych, litotrypsji, ablacji, HIFU.
• Urolodzy, mając największą wiedzę dotyczącą anatomii układu moczowo-płciowego, patofizjologii, patologii, sposobówleczenia zachowawczego i operacyjnego, oceny efektów leczenia są najbardziej predysponowani, aby szybko nauczyć się wykonywania badań usg i profesjonalnej ich interpretacji

W Polsce i innych krajach istnieją dwa różne podejścia urologów do diagnostyki usg na potrzeby tej specjalności medycznej:
• brak zainteresowania własnego - badania usg wykonywane są przez ultrasonografistówidiagnostówobrazowychspoza urologii,
• wykonywanie badań usg zgodnie z własnymi potrzebami i wskazaniami przez urologów.

Pierwszy sposób, typowo oportunistyczny, wydłuża czas diagnostyki, zwiększa jej koszty i nie przyczynia się do własnego rozwoju. Ma on tylko wtedy szanse powodzenia i jest diagnostycznie skuteczny, kiedy ultrasonografista lub diagnostaobrazowynacodzień współpracuje z urologiem i zespołem urologów, systematycznie konfrontując wyniki swoich rozpoznań ze stanem faktycznym i ostatecznymi rozpoznaniami. Jeśli ten warunek nie będzie spełniony, badania usg będą jedynie fotografiąnarządową,częstomałoprzydatną diagnostycznie. Jeśli badania usg są wykonywane przez urologów na swoje potrzeby, diagnostyka usg jest bardzo efektywna i przydatna, skraca się czas do rozpoznania określonej choroby, obniżają się koszty diagnostyki i wyraźnie wzrasta prestiż takiego urologa lub zespołu.

Piszący to jest zdecydowanym zwolennikiem wykonywania badań usg przez urologów na swoje potrzeby. Istnieją tutaj dobre, pozytywne i sprawdzone przykłady specjalności medycznych, które dla siebie wykonują badania usg - kardiolodzy, ginekolodzy i położnicy, okuliści, ortopedzi, neonatolodzy, neurolodzy.

Nauczanie usg w urologii przy istniejącym obecnie systemie nauczania ultrasonografiiprowadzonymiorganizowanymprzezPolskie Towarzystwo Ultrasonograficznejestpraktyczniemożliwedlaco najmniej grupy 100 urologów rocznie. Nauczanie to dotyczy badań usg przez powłoki ciała i badań przezskórnych. Czas nauczania nie powinien być dłuższy niż 12 miesięcy i musi obejmować:
• 1-dniowy kurs z podstaw fizycznychiaparaturowych diagnostyki usg,
• 6-dniowy kurs praktycznego wykonywania badań usg,
• miesięczne szkolenie (staż) w ośrodku ultrasonograficznym (diagnostyki obrazowej).

Po takim szkoleniu istnieją podstawy, aby samodzielnie zacząć wykonywać urologiczne badania usg. Wykonując samodzielnie badania, należy zapewnić sobie konfrontacje ich wyników z ostatecznymi rozpoznaniami (follow-up) i możliwość konsultacji z osobą lub ośrodkiem wykonującym na co dzień badania usg układu moczowo-płciowego.

Szkolenie w zakresie biopsji, drenaży i zabiegów pod kontrolą obrazu usg musi odbywać się na zasadzie szkoleń indywidualnych w ośrodkach urologicznych szczebla uniwersytetów medycznych i szpitali wojewódzkich.

Piszący te słowa zachęca wszystkich urologów do zdobywania nowej umiejętności, jaką jest ultrasonografia w urologii. Zdobycie tej umiejętności pozwoli i umożliwi osiągnięcie większej satysfakcji tak zawodowej, jak i materialnej. Osoby zainteresowane szkoleniami z ultrasonografii urologicznej zapraszam na stronę internetową Roztoczańskiej Szkoły Ultrasonografiiw Zamościu, wwwrsu@roztocze.pl, która jako jedyna placówka w Polsce nauczania praktycznej ultrasonografii posiada patronat Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego, w tym nauczania ultrasonografii urologicznej.

prof. Wiesław Jakubowski
kierownik Zakładu Diagnostyki Obrazowej II Wydziału Medycznego,
przewodniczący Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego
Członek Honorowy Polskiego Towarzystwa Urologicznego