Naturalny przebieg łagodnego rozrostu stercza (BPH - benign prostatic hyperplasia) poznano dzięki prospektywnym (np. Olmsted County Study) i retrospektywnym badaniom obserwacyjnym w wybranych społecznościach oraz dzięki analizom wyników prospektywnych badań nad farmakoterapią BPH (np. MTOPS Medical Therapy of Prostatic Symptoms, Alf-One Study)

. Autorzy artykułu przedstawili wyniki badań nad naturalnym przebiegiem BPH dotyczące występowania zatrzymania moczu w przebiegu tej choroby:

1. Progresja BPH u większości mężczyzn polega na zwiększeniu nasilenia dolegliwości ze strony dolnych dróg moczowych. W ramieniu placebo badania MTOPS w ciągu 4,5 roku progresję stwierdzono u 17% pacjentów. U 80% z nich progresja polegała na nasileniu się dolegliwości ze strony dolnych dróg moczowych, a tylko u 15% doszło do ostrego zatrzymania moczu (OZM). W hrabstwie Olmsted również notowano około 10 razy większą liczbę progresji związanych z pogorszeniem dolegliwości niż z OZM.
2. Wraz z wiekiem wzrasta ryzyko OZM: według dużego badania retrospektywnego Verhamme i wsp. (Eur Urol 2005; 47: 494-498) częstość zatrzymań moczu na 1000 osobolat wynosi: 0,2 wśród mężczyzn w wieku 45-49 lat, 3,1 w wieku 65-69 lat i 11 wśród mężczyzn po 80 roku życia. Wyniki badania Olmsted County zaprezentowano w tabeli obok.
3. Wystąpienia OZM nie muszą poprzedzać żadne objawy. U połowy mężczyzn z OZM jest to pierwszy zaobserwowany objaw BPH.
4. Częstość występowania OZM w grupie mężczyzn z objawami ze strony dolnych dróg moczowych jest znacznie większa niż średnia w całej populacji (18,3/1000 vs 2,2/1000). Im bardziej nasilone dolegliwości, tym większe ryzyko OZM.

Próba usunięcia cewnika (TWOC - trial without catheter)

Standardowym postępowaniem w przypadku całkowitego zatrzymania moczu jest opróżnienie pęcherza moczowego za pomocą cewnika, a następnie wykonanie próby usunięcia cewnika.

• Wpływ przewlekłego utrzymywania cewnika w pęcherzu na powikłania i wyniki zabiegowego leczenia BPH:
  - zwiększone ryzyko zgonu w ciągu 30 dni od zabiegu
  - zwiększone ryzyko powikłań okołooperacyjnych
  nie ma różnicy w skuteczności leczenia
  
• Ryzyko nawrotu:
  - Po zastosowaniu placebo - 52% w ciągu 6 miesięcy, w innym badaniu 74% w pierwszym dniu po usunięciu cewnika
  - Po zastosowaniu alfuzosyny 10 mg przez 3 dni - 38% w ciągu 6 miesięcy. Po zastosowaniu tamsulosyny 0,4 mg - 52% w pierwszej dobie po usunięciu cewnika
  - Brak dowodów na długotrwałą skuteczność alfa-blokerów w zapobieganiu nawrotom OZM i konieczności leczenia operacyjnego.

Tabela 1	Czynniki ryzyka ostrego zatrzymania moczu

• Czynniki ryzyka nawrotu OZM:
  - wysokie stężenia PSA
  - duże zaleganie moczu po mikcji
  - powiększony stercz
  wpuklanie się stercza do pęcherza ocenione w USG

Wpływ OZM na jakość życia

• OZM wywołuje ból oceniany w skali punktowej jako mniejszy niż kolka nerkowa
• Wpływ OZM na stan emocjonalny, poczucie zdrowia i stan psychiczny jest porównywalny z przebyciem efektywnego zabiegu z powodu BPH