Przegląd Urologiczny 2004/1 (23) wersja do druku | skomentuj ten artykuł | szybkie odnośniki
 
strona główna > archiwum > Przegląd Urologiczny 2004/1 (23) > Skuteczność i bezpieczeństwo alfuzosyny

Skuteczność i bezpieczeństwo alfuzosyny

stosowanej raz dziennie w dawce 10 mg
w grupie 196 mężczyzn z łagodnym rozrostem stercza

Klinika Urologii Akademii Medycznej w Warszawie

Streszczenie

Słowa kluczowe:
alfuzosyna, łagodny rozrost stercza, objawy z dolnych dróg moczowych, inhibitory receptorów α-adrenergicznych
Cel badania:
ocena skuteczności i bezpieczeństwa alfuzosyny, przyjmowanej w dawce 10 mg raz dziennie przez pacjentów z objawami łagodnego rozrostu stercza.
Metody:
w otwartym badaniu uczestniczyło 196 mężczyzn z różnych regionów Polski, z objawami z dolnych dróg moczowych wskazującymi na łagodny rozrost stercza. Podczas 6-miesięcznej obserwacji, na podstawie Międzynarodowej Skali Objawów ze Strony Stercza (IPSS), wskaźnika jakości życia (QoL) oraz badania przepływu cewkowego, oceniano skuteczność i bezpieczeństwo stosowania alfuzosyny w dawce 10 mg przyjmowanej raz dziennie.
Wyniki:
subiektywna poprawa w zakresie objawów ze strony dolnych dróg moczowych w odczuciu chorych wystąpiła u 53% z nich już w czasie dwóch pierwszych tygodni leczenia (wyniki ankiety). Obiektywnym potwierdzeniem tego odczucia była obserwowana w czasie pierwszej wizyty kontrolnej znamienna redukcja objawów w skali IPSS (z 16,4 do 10,7; p<0,0001) oraz znamienna poprawa wskaźników przepływu moczu (Qmax z 13,1 ml/s do 15,0 ml/s, p=0,0003, a po 6 miesiącach do 16,1 ml/s; p<0,0001; średnia szybkość przepływu z 6,9 ml/s do 7,9 ml/s, a po 6 miesiącach 9,1 ml/s; p<0,0001), w stosunku do stanu sprzed leczenia. Poprawę w zakresie objawów, jak i wskaźników przepływu można było obserwować w dalszym okresie leczenia, choć nie była ona tak wyraźna, jak w pierwszych trzech miesiącach podawania alfuzosyny. W badanej grupie stwierdzono nieznaczną liczbę działań niepożądanych (ogółem 2,5%). Nie odnotowano poważnych działań niepożądanych, ani nie stwierdzono żadnych istotnych działań ubocznych związanych z układem sercowo-naczyniowym. Profil bezpieczeństwa alfuzosyny w zakresie parametrów wazodilatacyjnych można więc określić jako bardzo dobry.
Jakość życia w samoocenie chorych w kontekście aktualnego stopnia dolegliwości z zakresu dróg moczowych, oceniana za pomocą skali QoL, poprawiła się znamiennie: z 15% osób zadowolonych przed rozpoczęciem leczenia do 52% po 3 miesiącach i 69% po 6 miesiącach stosowania alfuzosyny (p<0,0001). W badanej grupie nie obserwowano żadnych zaburzeń funkcji seksualnych, które mogłyby być związane z leczeniem.
Wnioski:
alfuzosyna w dawce 10 mg stosowanej raz dziennie jest skutecznym lekiem w leczeniu dokuczliwych objawów z dolnych dróg moczowych, związanych z łagodnym rozrostem stercza. Charakteryzuje się dobrym profilem bezpieczeństwa w zakresie działań na układ sercowo-naczyniowy.

Wprowadzenie

Łagodny rozrost stercza (BPH) jest schorzeniem starszych mężczyzn, którego częstość wzrasta wraz z wiekiem [1, 2]. Badania patomorfologiczne wykazały, że histologicznie cechy BPH stwierdza się u ponad 50% mężczyzn w wieku 60 lat i 88% w wieku 80 lat [2]. Łagodny rozrost stercza jest przyczyną przewlekłych objawów dotyczących dolnych dróg moczowych (LUTS - lower tract urinary symptoms), które dotyczą zarówno fazy napełniania pęcherza moczowego (objawy podrażnieniowe), jak i jego opróżniania (objawy przeszkodowe) [3].

Choć objawy te są dotkliwe dla pacjentów oraz wpływają na ich codzienną aktywność, zwykle nie stanowią zagrożenia dla życia. Należy jednak pamiętać, że obecność LUTS, obniżenie wskaźników przepływu, powiększenie stercza oraz wzrastający wiek są związane z zagrożeniem rozwoju ostrego zatrzymania moczu (AUR - acute urinary retention), które stanowi czynnik ryzyka zwiększonej śmiertelności [4].

Wykazano, że wśród mężczyzn po adenomektomii, wymagających wykonania zabiegu chirurgicznego z powodu AUR, występowało zwiększone ryzyko powikłań i zgonu w porównaniu z chorymi, dla których prostatektomia była leczeniem z wyboru [5].

Obecność przeszkody podpęcherzowej wiąże się z występowaniem szeregu objawów związanych z opróżnianiem pęcherza moczowego, takich, jak: wahania i osłabienie strumienia moczu, przedłużona mikcja, wypływanie moczu z cewki po zakończeniu mikcji oraz poczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza. Są one spowodowane komponentem statycznym i dynamicznym. Statyczny wiąże się z powiększeniem gruczołu, uciskającego cewkę moczową, natomiast dynamiczny ze wzmożonym napięciem mięśni gładkich szyi pęcherza, cewki moczowej i stercza, za które odpowiedzialne jest unerwienie autonomiczne, kontrolowane przez receptory α1-adrenergiczne [6, 7, 8].

Farmakoterapia stanowi leczenie pierwszego rzutu u większości chorych skarżących się na LUTS, spowodowane przez BPH. Oprócz zmniejszenia stopnia dolegliwości tych objawów, leczenie farmakologiczne jest w stanie zmniejszać ryzyko odległych powikłań w rodzaju AUR, a także obniża ryzyko konieczności leczenia zabiegowego [9].

Potwierdzono już wielokrotnie, że stosowanie leków blokujących receptory α1-adrenergiczne (α-blokery) jest dogodną metodą leczenia objawów BPH, zmniejszającą nie tylko stopień nasilenia dolegliwości, ale także ryzyko rozwoju poważnych powikłań [10, 11, 12, 13].

Działanie to jest spowodowane mechanizmem blokowania receptorów α1-adrenergicznych mięśni gładkich cewki moczowej, skutkującym zmniejszeniem napięcia mięśni stercza i szyi pęcherza, co w pierwszym rzędzie zmniejsza objawy zalegania moczu w pęcherzu [8, 14].

Alfuzosyna była pierwszym uroselektywnym klinicznie α1-blokerem, wprowadzonym w Europie do leczenia objawów związanych z BPH. Skuteczność alfuzosyny wykazano w wielu randomizowanych, kontrolowanych, wieloośrodkowych badaniach klinicznych [15]. Już w pierwszych badaniach udowodniono jej skuteczność w zakresie szybkiej poprawy przepływu moczu (nawet po pierwszych dawkach) i ustępowania objawów klinicznych [16, 17, 18, 19]. Późniejsze badania, w których stosowano alfuzosynę przez okres do 3 lat, wykazały również, że uzyskana poprawa utrzymuje się w czasie leczenia przewlekłego i wiąże się ze zmniejszonym ryzykiem AUR [20, 21, 22].

W kontrolowanym, 6-miesięcznym badaniu klinicznym z udziałem 518 chorych wykazano, że częstość występowania epizodów AUR w grupie leczonych alfuzosyną była znamiennie mniejsza niż w grupie, w której stosowano placebo (odpowiednio 0,4 i 2,6 %, p=0,04) [23]. Dalsze obserwacje w badaniu otwartym, trwającym 3 lata, wykazały, że częstość AUR u chorych leczonych alfuzosyną wynosiła tylko 0,3% [20]. Ponadto stwierdzono mały odsetek działań niepożądanych w zakresie funkcji seksualnych i sercowo-naczyniowych [24].

W przedstawionych powyżej badaniach stosowano różne dawki i postaci alfuzosyny: tabletki 2,5 mg, podawane 3 razy dziennie, tabletki 5 mg o zmodyfikowanym uwalnianiu, przyjmowane 2 razy dziennie, i wreszcie trójskładnikową innowację technologiczną - GEOMATRIX. Tabletka ta jest złożona z aktywnej macierzy hydrofilowej, stanowiącej rdzeń tabletki zawierający hydrochlorek alfuzosyny, oraz dwóch warstw obojętnych (z których jedna ulega erozji, a druga pęcznieje) - obie mają za zadanie kontrolować proces uwadniania i uwalniania substancji aktywnej rdzenia, zapewniając powolne jej przyswajanie oraz liniowe parametry farmakokinetyczne. Formuła 10 mg zapewnia 24-godzinną aktywność alfuzosyny w organizmie i nie wymaga stopniowego zwiększania dawki przy włączaniu leku ani zmniejszania dawki przy jego odstawianiu [25, 26, 15].

Materiał i metoda

Badanie Alf-One jest dużym, międzynarodowym badaniem otwartym (8000 mężczyzn w 30 krajach świata), oceniającym skuteczność i bezpieczeństwo alfuzosyny, stosowanej raz dziennie w dawce 10 mg u pacjentów z objawami BPH.

W polskiej części badania, będącej przedmiotem niniejszego opracowania, uczestniczyło 196 mężczyzn w wieku powyżej 50 lat, z objawami BPH, z 19 ośrodków urologicznych na terenie całego kraju (patrz aneks na zakończenie artykułu). We wszystkich tych ośrodkach badanie zostało zaakceptowane przez odpowiednie komisje bioetyczne. Wszyscy chorzy podpisali zgodę na udział w badaniu po uzyskaniu wszechstronnej informacji na temat leku i samego badania. Przed rozpoczęciem leczenia u wszystkich chorych oznaczono stężenie swoistego antygenu sterczowego (PSA) w surowicy.

W polskich ośrodkach ocenę kliniczną chorych włączonych do badania prowadzono przed rozpoczęciem leczenia, w czasie wizyty kontrolnej (po 3 miesiącach) oraz w czasie wizyty końcowej (po 6 miesiącach). W niektórych krajach uczestniczących w badaniu obserwacje będą prowadzone przez okres do 5 lat od dnia włączenia leczenia alfuzosyną. W czasie wszystkich wizyt, oprócz badania przedmiotowego obejmującego pomiar tętna i ciśnienia krwi, oceniano nasilenie objawów z dolnych dróg moczowych według skali IPSS, funkcje seksualne według skali DAN-PSSsex i jakość życia według skali QoL.

Przeprowadzano ponadto badania uroflowmetryczne oraz ultrasonografię stercza i pęcherza moczowego. Analiza statystyczna dotyczyła wszystkich pacjentów włączonych do badania (populacja intention-to-treat). Wyniki w skali IPSS stanowiły pierwszorzędowe narzędzie oceny skuteczności z analizą punktu końcowego w postaci średnich zmian w stosunku do wartości sprzed rozpoczęcia leczenia. Zmiany w zakresie jakości życia, jakie dokonały się w trakcie leczenia, stanowiły drugorzędowe kryterium skuteczności.

Wyniki

Badanie ukończyło 189 spośród 196 chorych. Tylko jeden spośród 7 mężczyzn, którzy przerwali udział w badaniu, wycofał się na skutek wystąpienia działań niepożądanych. Także tylko jeden chory wycofał się z powodu braku skuteczności leczenia. Charakterystykę demograficzną chorych przedstawia tabela 1.

Tabela 1
Charakterystyka badanej populacji (n=191)
wiek: min - max 45,3 - 86,9
średnia (odchylenie standardowe) 65,1 (7,9)
wiek < 50 lat 3 (2%)
50 - 59 44 (23%)
60 - 69 85 (44%)
70 - 79 56 (29%)
>= 80 lat 3 (2%)

W badanej grupie mężczyzn czas występowania zaburzeń w oddawaniu moczu wynosił w wywiadzie średnio ok. 15 miesięcy (zakres 0-160). Tylko u niewielkiego odsetka chorych wystąpiło w wywiadzie ostre zatrzymanie moczu (4%), a jeszcze mniej osób poddano wcześniej zabiegowi operacyjnemu z powodu BPH (2%). Zakażenie układu moczowego w okresie 6 miesięcy przed rozpoczęciem badania występowało u 6 % chorych, a epizod krwiomoczu u 1 %. Wcześniej stosowane leczenie (nieskuteczne lub przerwane) z powodu BPH w badanej grupie przedstawia tabela 2.

Tabela 2
Wcześniejsze leczenie
farmakologiczne (n=196)
Razem 44%
w tym α-blokery 17,5%
alfuzosyna (2,5 mg lub 5 mg) 5%
Tamsulosyna 6%
Doksazosyna 5%
Terazosyna 1%
Prazosyna 0,5%
Finasteryd 6%
leki roślinne 34%
inne 5%

Ocena skuteczności

W czasie pierwszej wizyty kontrolnej stwierdzono redukcję dolegliwości ze strony dolnych dróg moczowych, średnio o 35%. Redukcja ta utrzymywała się w dalszym okresie leczenia (ogółem o 45% w stosunku do stanu wyjściowego) we wszystkich grupach wiekowych (tabela 3).

Tabela 3
Dolegliwości z zakresu dolnych
dróg moczowych w skali IPSS
(wartości średnie)
leczenie
wizyta pierwsza po 3 miesiącach po 6 miesiącach
razem (n=196) 16,4 10,7 9,1
grupy wiekowe
50-59 (n=41) 16,1 10,8 9
60-69 (n=75) 15,3 9,7 8,4
70-79 (n=49) 17,8 11,5 9,8
we wszystkich pomiarach p < 0,0001

Także w zakresie parametrów przepływu cewkowego obserwowano istotną poprawę już w czasie pierwszej wizyty kontrolnej - zarówno w zakresie wskaźnika maksymalnego przepływu (poprawa Qmax o 3 ml/s stanowi znakomity wynik urodynamiczny), jak i średniej szybkości przepływu, w obrębie wszystkich grup wiekowych (tabela 4).

Tabela 4
Badanie uroflowmetryczne
u pacjentów leczonych alfuzosyną
leczenie
przed leczeniem po 3 miesiącach po 6 miesiącach
Q max - ogółem 13,1 15,0 16,1
(poprawa o 23%)
grupy wiekowe
50-59 lat 14,1 17,2 16,0
60-69 lat 12,8 13,9 14,8
70-79 lat 12,6 14,4 16,8
Średnia szybkość przepływu
ogółem 6,9 7,9 9,1
(poprawa o 32%)
50-59 lat 7,6 9,3 8,8
60-69 lat 7,0 7,5 8,3
70-79 lat 6,3 7,5 10,4

Poprawę znamienną statystycznie uzyskano również w zakresie częstości występowania zalegania moczu (Pv) dla całej badanej grupy, jak i objętości zalegającego moczu w obrębie wszystkich grup wiekowych - średnia Pv w okresie leczenia zmniejszyła się aż o 55% (tab. 5).

Tabela 5
Średnia objętość moczu
zalegającego po mikcji
przed leczeniem 75,0 ml
po 3 miesiącach leczenia 54,4 ml
po 6 miesiącach leczenia 33,7 ml
(poprawa o 55%)

Istotną poprawę uzyskano również w zakresie parametrów fazy napełniania i opróżniania pęcherza moczowego (dane uzyskano z analizy odpowiedzi chorych na pytania skali IPSS dotyczące tych zaburzeń i porównania wyników z trzech wizyt w obrębie tych grup: n=18, p<0,0001). Subiektywna ocena skuteczności leczenia w ocenie pacjenta wskazywała, że czas uzyskania poprawy dotyczył najczęściej pierwszych dwóch tygodni leczenia (53%), a tylko u 8% chorych wydłużał się do okresu powyżej jednego miesiąca (oceny tej dokonywali chorzy na podstawie ankiet, które otrzymali przed leczeniem).

Bezpieczeństwo

Leczenie alfuzosyną było przez pacjentów dobrze tolerowane, a zgłaszane działania niepożądane bardzo nieliczne. Tylko 1 chory zrezygnował z udziału w badaniu z powodu tych działań. Poważne działania niepożądane nie wystąpiły u żadnego z polskich pacjentów. Profil działań niepożądanych w badanej grupie przedstawia tabela 6.

Tabela 6
Profil działań niepożądanych w przebiegu 6-miesięcznego leczenia alfuzosyną w dawce 10 mg, stosowaną raz dziennie (n=189)
ogółem liczba pacjentów
zgłaszających działania niepożądane
5 (2,6%)
rodzaj działania niepożądanego
suchość w jamie ustnej 1
infekcja dróg moczowych 1
zawroty głowy 1
luźny stolec 1
zaparcie i długotrwałe stolce 1
gorycz i suchość w przełyku 1
nasilenie
łagodne 4
umiarkowane 1
konieczność odstawaienia badanego leku 0
poważne działania niepożądane 0
zastosowano leczenie naprawcze 1
możliwy związek z badanym lekiem 1
związek z chorobami towarzyszącymi
choroba niedokrwienna serca 2
nadciśnienie 2

Nie stwierdzono istotnego statystycznie wpływu alfuzosyny podawanej raz dziennie w dawce 10 mg na szybkość akcji serca ani skurczowe i rozkurczowe ciśnienie tętnicze krwi, zarówno w całej badanej grupie, jak i w obrębie poszczególnych grup wiekowych. Bardzo wyraźny wpływ leczenia obserwowano w zakresie jakości życia związanej z uciążliwymi objawami ze strony dolnych dróg moczowych (skala QoL). Wyniki odpowiedzi udzielanych przez chorych w tym zakresie pokazuje tab. 7.

Tabela 7
Jakość życia pacjentów z BPH w trakcie leczenia alfuzosyną
p < 0,0001 % pacjentów
punktacja 0 1 2
znaczenie bardzo
zadowolony
zadowolony raczej
zadowolony
stan przed leczeniem 0 2 13
po 3 miesiącach leczenia 1 15 36
po 6 miesiącach leczenia 3 23 43

Omówienie

Wyniki omawianego badania otwartego wskazują, że leczenie alfuzosyną, stosowaną w postaci nowej formuły doustnej, podawanej raz dziennie w dawce 10 mg (bez konieczności stopniowego zwiększania dawki przy włączaniu leczenia), u chorych z objawami z dolnych dróg moczowych spowodowanych BPH, jest skuteczną i dobrze tolerowaną metodą w 6-miesięcznym okresie leczenia. Poprawę kliniczną, ocenianą za pomocą skali IPSS, wskaźników przepływu oraz satysfakcji pacjenta, i przekładającą się na jakość jego życia, obserwowano w czasie pierwszej wizyty kontrolnej i w dalszym przebiegu leczenia. Ogólna ocena objawów w skali IPSS wykazała 45% poprawy w 6 miesiącu leczenia w porównaniu ze stanem wyjściowym (p<0,0001), co stanowi przewagę w stosunku do 30-40% poprawy obserwowanej na ogół przy stosowaniu α1-blokerów [27]. Jest ona zgodna z dotychczasowymi wynikami kontrolowanych badań wieloośrodkowych [28].

Poprawę w wyniku leczenia obserwowano także w zakresie parametrów obiektywnych: wskaźnik maksymalnego przepływu wzrósł znamiennie z 13,1 do 16,1 ml/s (o 3 ml/s, czyli o 23 %), a średnia szybkość przepływu z 6,9 do 9,1 ml/s (32 %), co również stanowi bardzo dobry wynik na tle 16-25% poprawy, przeciętnie obserwowanej w przypadku różnycha α-blokerów [27].

Skoro BPH jest chorobą występującą powszechnie w starszym wieku, bezpieczeństwo przewlekłego leczenia tego zaburzenia ma pierwszorzędne znaczenie. Działania niepożądane związane ze stosowaniem α1-blokerów są zwykle związane z ich działaniem wazodylatacyjnym, zwłaszcza w początkowym okresie leczenia. Nawet gdy "ryzyko pierwszej dawki" próbuje się ograniczać przez stopniowe zwiększanie dawki na początku leczenia, istnieje zagrożenie spowodowane słabą współpracą ze strony chorego, który często ignoruje zagrożenie lub nie rozumie go i włącza od razu dawkę docelową leku. Nowe α1-blokery - takie, jak alfuzosyna, które niezwykle rzadko wywołują objawy ortostatyczne i nie wymagają stopniowego dawkowania - stanowią więc istotny postęp w zestawieniu z α-blokerami starszej generacji [29, 27].

Przedstawiane badanie wykazuje, że alfuzosyna w dawce 10 mg, stosowanej raz dziennie, jest sposobem leczenia dobrze tolerowanym w 6-miesięcznym okresie leczenia. Zaledwie 3,6% pacjentów przerwało leczenie, z czego tylko u 0,5% potwierdzono związek zakończenia leczenia z wystąpieniem działań niepożądanych. W analogicznym, rocznym badaniu międzynarodowym odsetek ten był wyższy, lecz nie przekraczał 4% pacjentów [28], co stanowi przewagę nad innymi α1-blokerami w badaniach o podobnym okresie trwania [30, 31, 32, 33, 34]. Na przykład w 3-letnim europejskim badaniu otwartym tamsulosyny, z powodu działań niepożądanych udział w badaniu już po roku przerwało 8% pacjentów, a po 3 latach 15% [30]. W trwającym ok. 1 roku amerykańskim badaniu tamsulosyny odsetek ten wynosił 5% dla dawki 0,4mg i 16% dla dawki 0,8 mg [31]. Z kolei w badaniach terazosyny odsetki te - w dwóch rocznych badaniach - wynosiły od 6% do 16% [32, 35].

Mały odsetek pacjentów przerywających przewlekłą terapię alfuzosyną wynika prawdopodobnie z niewielkiego odsetka objawów wazodylatacyjnych (w naszym badaniu jest to 0,5%, a w badaniach międzynarodowych do ok. 4%, z czego częstość zawrotów głowy nie przekracza ła 2,5%) [28]. Alfuzosyna nie wywierała istotnego wpływu na ciśnienie krwi ani na czynność serca zarówno w całej badanej grupie, jak i poszczególnych grupach wiekowych.

Dobry profil bezpieczeństwa alfuzosyny, z punktu widzenia braku oddziaływań kardio-naczyniowych, pokrywa się z jej działaniem na dolne drogi moczowe, obserwowanym na modelach zwierzęcych [36, 37], oraz dotychczasowym doświadczeniem klinicznym w zakresie stosowania tego leku [23, 38, 39]. Bywa to tłumaczone koncentracją tego α-blokera w tkankach ludzkiego stercza [40], jednak profil bezpieczeństwa alfuzosyny wynika na pewno również z jej parametrów farmakokinetycznych, a w szczególności z liniowego profilu stężenia w surowicy, osiąganego dzięki formule o przedłużonym uwalnianiu.

Brak zaburzeń ejakulacji (jak w naszym badaniu) lub bardzo niska ich częstość (np. 0,6% w badaniu van Kerrebroecka i wsp. z 2002 r. [28]) obserwowano również przy stosowaniu innych postaci alfuzosyny [20, 17, 18, 41, 24]. Stanowi to szczególny kontrast w zestawieniu z tamsulosyną - u leczonych nią pacjentów odnotowano wysoki i zależny od dawki odsetek występowania tego zaburzenia [42]. Niektóre α1-adrenoceptory (szczególnie α1A lub α1A/L) wydają się odgrywać znaczącą rolę w skurczu ludzkich nasieniowodów [43, 44, 45]. Tamsulosyna, wykazująca tylko nieznaczną selektywność wobec α1A receptorów, może wywierać negatywny wpływ na funkcję nasieniowodów, a przez to na ejakulację.

Wnioski

Wyniki polskiej części międzynarodowego badania Alf-One wskazują, że stosowanie alfuzosyny raz dziennie w dawce 10 mg jest skutecznym sposobem leczenia objawów ze strony dolnych dróg moczowych, związanych z łagodnym rozrostem stercza, a poprawa ta utrzymuje się przez cały okres 6-miesięcznej obserwacji zarówno w zakresie subiektywnej oceny nasilenia objawów, jak i parametrów przepływu, badanych metodą uroflowmetrii. Badanie wykazało również dobry profil tolerancji tego uroselektywnego klinicznie α-blokera ze szczególnie korzystnym profilem bezpieczeństwa w zakresie działań niepożądanych ze strony układu sercowo-naczyniowego, co sugeruje bezpieczeństwo stosowania alfuzosyny nawet u pacjentów z grup wysokiego ryzyka. Wyniki badania są zgodne z dotychczasowymi wynikami badań klinicznych także w zakresie zachowania funkcji seksualnych. W badanej grupie nie obserwowano żadnych zaburzeń tych funkcji, a zwłaszcza nie stwierdzano występowania wstecznego wytrysku nasienia. Korzyści wynikające z leczenia alfuzosyną wiążą się bezpośrednio z poprawą jakości życia chorych na łagodny rozrost stercza.

W badaniu uczestniczyło 19 ośrodków urologicznych w Polsce:

  • Klinika Urologii AM w Warszawie, główny koordynator badania w Polsce - prof. Andrzej Borkowski i wsp.
  • Klinika Urologii Pomorskiej AM w Szczecinie: kierownik - prof. Andrzej Sikorski i wsp.
  • Oddział Urologii WSZ w Szczecinie - dr Jerzy Świtała i wsp.
  • Poradnia Urologiczna CSK MSW w Warszawie - dr Robert Święcicki
  • Oddział Urologii Szpitala Kolejowego we Wrocławiu - dr Piotr Chłosta i wsp.
  • Oddział Urologii Wojewódzkiego Centrum Medycznego w Opolu - dr Roman Szwedowski
  • Oddział Urologii Wojskowego Szpitala Klinicznego w Krakowie - dr Sławomir Mrozicki
  • Oddział Urologii Szpitala Wojewódzkiego w Tarnowie - dr Marek Filipek i wsp.
  • Klinika Urologii AM w Lublinie - prof. Krzysztof Bar i wsp.
  • Klinika Urologii AM w Białymstoku - dr Jacek Kudelski
  • Oddział Urologii Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego. SPZOZ im. Pirogowa w Łodzi - prof. Józef Matych i wsp.
  • Oddział Urologii Świętokrzyskiego Centrum Onkologii w Kielcach - dr Stefan Olszewski i wsp.
  • Oddział Urologii Zespołu Szpitali Miejskich w Częstochowie - dr Andrzej Łodziński
  • NZOZ Gliwice - dr Jacek Zdanowicz
  • Oddział Urologii Szpitala Miejskiego w Sosnowcu - dr Artur Kuligowski i wsp.
  • Oddział Urologii Szpitala Wielospecjalistycznego w Puszczykowie - dr Piotr Przybył i wsp.
  • Oddział Urologii Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Koninie - dr Mirosław Bogacki i wsp.
  • Oddział Urologii Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Ciechanowie - dr Krzysztof Pastewka
  • Oddział Urologii Szpitala Marynarki Wojennej w Gdańsku - dr Jan Iwanicki

Literatura

  1. abc
  2. def